We gaan verder richting de Opstand. Het kleine beetje West-Friese adel trekt naar Brussel om het vervolgen van protestanten te stoppen. Dat lukt, waarna we kunnen luisteren naar de eerste hagenpreek binnen de Omringdijk. We hebben allemaal op school geleerd hoe dit allemaal uitliep in de welbekende Beeldenstorm, maar hoe erg stormde het bij ons? En hoe zat het met het West-Friese bloed dat vloeide onder het schrikbewind van de hertog van Alva? Die geuzen waren trouwens ook geen lieverdjes, want zoals u in deze aflevering kunt horen, plunderden ze geregeld West-Friesland. En als we het toch over ellende hebben, natuurlijk vergeten we de Allerheiligenvloed niet. Al met al kommer en kwel en daarmee de laatste druppels voordat de emmer overliep.
--------
33:51
--------
33:51
Opstand 1/7: De onvrede ontkiemt
De Nederlandse Opstand met Willem van Oranje, we kennen de verhalen allemaal. Maar hoe zat het in West-Friesland? In deze speciale serie kijken we naar de gewone West-Friezen van weleer en hun rol in dit stukje vaderlandse geschiedenis. In deze eerste aflevering wandelen we door West-Friesland om een indruk te krijgen van de heersende onvrede. We komen langs de koeien van Grosthuizen, de Roode Steen van Hoorn, de kloosters van Blokker en een bijzonder pareltje in Hoogkarspel. Helaas zonder Loes, want die is op avontuur. Maar wel met orgelmuziek van de organiste Bets Conijn.
--------
39:00
--------
39:00
Hoorns Lof
Een speciale aflevering vanuit het Westfries Archief, want daar hebben we een unieke vondst gedaan. Het is een eeuwenoud stuk uit Hoorn: een lijvig lofdicht, waar nog wat bijzonders achter schuilgaat. Het is namelijk een lied!1 Hoorn wil ik nu gaen loveneen dal seer schoon van hovenmidden int Westvriesse Lanteen stat seer wel gelegendaeraen dat komt geslegende Zuyderzee plaisant2 Van oosten en van westenwort tot ’t gemene bestengebragt van alles waten uyt veel andre landengevoert menigerhandetot Hoorn in de stat3 Door al de werelt heenenis hun zeevaert verschenenwaer wat te winnen ishet bootsvolk seer bequamesijn wakker al te samenen op de zee seer fris4 Aen d’ander sijd sijn weydende beesten haer vermeydende boomgaerts heel planteitsoo dat in het besluytende stat vertoont van buytenOf s’al in boomen leit5 De burgers t’hun vermakengaen wand’len (uyt hun daken)meest buyten de Koe-poortdaer sijn verscheyde padensoo dat elk gaet te radenmet sijn gesin alst hoort6 Seer cierelijke wegenaen d’Oost-Cingel gelegenen ook opt Koe-poorts Pateen straet om langs te ganeen een Drie-Boomde Laneplaisierig bij de stat7 Noch een Tweeboomde schoonewat verder staet ten toonemet hoven aengenaemdie cierlijk staen en groeienen ook seer vrugtbaer bloeiengelijk als d’andere t’saem8 De stat is ook genugtighet Noord en ’t Oost wijtlugtigsijn straten wel bebout waer dat men heen gaet kijkenmen siet aen alle wijkende schoonheit menichfout9 De hooftkerk hier te Hoorenheeft een seer hoogen toorendaer men seer veel van houtde Damptenaers vermeerendie hebben tot Gods eerendees tempel eerst gebout10 ’t Is ’t groost cieraet der stede’s is lang en breet, ook medeseer cierlijk van opstelhet oordeel daer geschildertis nu soo wat verwildertdoch ’t is bijsonder wel11 Hierbij sijn noch twee kerkenseer schoon en fraie werkenter godsdienst opgesteltons voorouders te samedie hebben aengenameseer breet hiervan gemelt12 De dienaren der kerkendie in Gods akker werkenen ook de kerkenraetdie sijn door Godes zegengering, neder geslegengodsdienstig in der daet13 De burgers int gemeenevan state groot en kleenesijn ned’rig int gewaetvroom en deugtsaem van levenseer vredig hier benevevernoegt in hunnen staet14 Dees stat heeft ook te baten’t Collegy van de statenvan het Noorderquartiermen gaet het recht uytsprekentot Hooren alle weekende rechters sijn dan hier15 Godt wil al hun raetslagenin desen onsen dagenzegenen verr en wijtopdat ons lant en stedenmogen in rust en vredenwelvaren t’aller tijt16 D’admiraliteit medenvergaert hier na ’s lands zedenhoewel ten halven maerGodt wil door Sijn wijshedenhun saken ook beledentot ’s lands nut en oorbaer17 De overheit met namendie sijn hier al te samenvan aert seer goedertierde weduw, wees en ermensij elk int recht beschermenen ’t onrecht straffen fier18 Men maekt hier ook geen mentyte dwingen de consientyde godsdienst is hier vrijelk kan en mach bij desengerust en seker wesenvan alle tiranny19 Dies wij na Gods begerensijn schuldig haer te eerenin onderdanicheiten Godt ook daar benevenbidden voor hun lang levenwelvaert en zalicheit20 Noch sijn ’s weeks twe marctdagendan komt met schuyt en wagenseer veel huysluyden voortveel schoone dorpvlekkenin dit gebiet haer strekkentwelk onder Hoorn behoort21 Huyslieu uyt alle hoeckenkomen dees marct besoekende stapel hier van kaesontallijk wagen rinnenuyt ‘t noorderlant hier binnende stat, met groot geraes22 Hierbij ik noch vervatede Oude-Vrouwe-Strateen haer nieu logementseer schoon onder en bovendaer sij hebben haer proventot aen haer levens ent23 De munt (hier wel gelegen)daer wort veel gelt geslegenvan silver en van goutde Munt-Straet ook met namedaervan sij seer bequamede naem draegt en behout24 Veel privilegi medegegunt aen dese stededie ik bijsonder kensijn nu bij mij verswegentot ander tijt gelegenblijven noch in mijn pen
--------
57:18
--------
57:18
Herrie in Hensbroek
We gaan terug 1426. West-Friesland komt in opstand tegen Filips van Bourgondië. Het is een wirwar van hoeken, kabeljauwen en een onthoofde Horinees. Een wirwar waar zelfs de Hensbroeker boeren niet onpartijdig blijven. Al met al dus weer een roerig stukje uit onze West-Friese geschiedenis.
--------
31:28
--------
31:28
Statige Scheepsbouw
In het notariële archief van Enkhuizen zit een pareltje: een bestek van een jacht uit 1654. Op het eerste gezicht lijkt dit heel normaal, want in Enkhuizen werden vele schepen gebouwd in de zeventiende eeuw. Toch schuilt er achter deze jacht iets bijzonders, wat ons zelfs brengt bij de koning van Engeland. In deze aflevering duiken we daarom in de wonderlijke wereld van de scheepsbouw. In de zeventiende eeuw was de Hollandse scheepsbouw de beste van de wereld en onze schepen domineerden dan ook de wereldzeeën. En dat op speciale wijze, want in West-Friesland werden de schepen wezenlijk anders gebouwd dan bij de concurrentie in Engeland.
Doorgestoken dijken, misdadige moordpartijen, prachtige poëzie en gehavende galeislaven. West-Friesland heeft een ongekend rijk verleden, vol verhalen. In iedere aflevering duiken we in een zo'n bijzonder verhaal. Wij, Loes Ekhart en Lourens Schuijtemaker, zijn als historici gespecialiseerd in de wonderlijke West-Friese geschiedenis. Verwacht geen moord op graaf Willem of andere uitgekauwde kost, maar onbekende en vaak ietwat vreemde verhalen die ons dichter bij het West-Friesland van onze voorouders brengen. Welkom bij Wonderlijck Westvrieslant!
Netherlands