Secularisme vs. Vrijheid van Religie met Stine Jensen
De speech van Dilan Yesilgöz over haar 'vrijheidsagenda' ontketende een nationale discussie over secularisme. Haar suggestie dat religie vooral in de privésfeer thuishoort, werd door sommigen gezien als niet meer dan logisch in een seculiere samenleving, terwijl anderen dit een rechtstreekse aanval op vrijheid van religie en een miskenning van de maatschappelijke rol van geloof vonden. Hoe seculier is Nederland eigenlijk, en waar trekken we de grens tussen persoonlijke religie en publieke ruimte?In deze aflevering van de podcast Achter de Ophef duiken Lorenzo Girardi en Roel Sint in dit complexe thema met publieksfilosoof Stine Jensen. Jensen, recentelijk uitgeroepen tot Atheïst van het Jaar, benadrukt het belang van een open debat over secularisme, juist in een tijd waarin de rol van religie in de publieke sfeer opnieuw ter discussie staat. Ze wijst op het risico dat het publieke debat gekaapt wordt door extremen en pleit voor een genuanceerd gesprek over gedeelde waarden, in plaats van een gepolariseerde cultuurstrijd.De discussie richt zich op de kernvraag: wat is secularisme nu precies in de Nederlandse context? Is het een neutrale 'kom' die verschillende levensbeschouwingen omvat, of slechts één ingrediënt in de multiculturelesalade? Jensen benadrukt dat Nederland, anders dan bijvoorbeeld Frankrijk met zijn laïcité, nooit eensterke seculiere zuil heeft gekend. Hierdoor ontbreekt het vaak aan een helder seculier kompas in het publieke debat, wat leidt tot 'seculier analfabetisme'. Men is onvoldoende bewust van de principes en het belang van secularisme als fundament voor een diverse en vrije samenleving.Ook worden de verschillende kritieken uit de politiek en de media op Yesilgöz’s speech geanalyseerd. Deze zijn afkomstig uit religieuze hoek, maar ook vanuit politiek links. Deze laatste kritiek vindt Jensen teleurstellend enopportunistisch, omdat die het noodzakelijk gesprek over secularisme politiseert.Een belangrijk deel van het gesprek gaat over artikel 23 van de Grondwet, dat de vrijheid van onderwijs garandeert en diep verweven is met de verzuilingsgeschiedenis van Nederland. De podcast stelt de vraag of dit artikel in onze meer seculiere en diverse samenleving nog wel houdbaar is in zijn huidige vorm. De discussie raakt aan concrete thema’s zoals gebedsruimtes op openbare scholen, religieuze symbolen bij overheidsfuncties, en de ruimte voor religiekritiek in het publieke domein.Jensen pleit voor een herwaardering van secularisme als een positieve waarde, niet als een anti-religieuze ideologie. Het gaat om het creëren van een gelijk speelveld waarin iedereen, gelovig of niet, vrij kan leven en denken, zonder dat één levensbeschouwing dominant wordt in de publieke ruimte. De ophef rond de speechvan Yesilgöz kan, ondanks de polarisatie, gezien worden als een kans om een noodzakelijk en diepgaand gesprek over secularisme in Nederland aan te zwengelen. Een gesprek dat verder gaat dan de waan van de dag en zich richt op fundamentele waarden en de inrichting van een inclusieve samenleving.
Netherlands