Aflevering 5: Onvrijwillige zorg in de gehandicaptensector
Kun je mensen met een verstandelijke beperking dwingen om gezond te eten? En kun je huisregels waarin een vorm van gedwongen zorg zit opleggen aan iedere client?
Mensen met een verstandelijke beperking moeten zoveel mogelijk de vrijheid hebben om hun eigen leven in te richten. De zorg moet aansluiten bij hun behoeften en zoveel mogelijk vrijwillig zijn. Als het echt niet anders kan, is gedwongen zorg – in de gehandicaptensector ook wel onvrijwillige zorg genoemd- een laatste redmiddel. Maar of toepassing ervan altijd terecht is, is niet altijd even zwart-wit te bepalen.
In deze vijfde en laatste aflevering van de podcastserie Dwang en dilemma’s van de inspectie gaat het over dilemma’s rond gedwongen zorg in de gehandicaptenzorg, waar de Wet zorg en dwang geldt. Zorgverleners vinden het toepassen van die wet lastig. Bijvoorbeeld als het gaat om de vraag of huisregels voor iedereen mogen gelden of dat ze op maat moeten worden vastgesteld. Mag je cliënten verplichten op hun kamer te blijven, omdat je de overdracht met je collega’s moet doen? En kun je ‘gezond eten’ opleggen en wat is dat dan? Het zijn dilemma’s uit de dagelijkse praktijk.
Nathalie Koopman praat hierover met:
• Jitske de Haan, Wzd-functionaris en GZ-psycholoog bij 's Heeren Loo. Dit is een grote instelling voor mensen met een verstandelijke beperking met locaties in bijna heel Nederland.
• Thijs Melchior, coördinerend inspecteur bij de inspectie met als aandachtsgebied gedwongen zorg.
In deze aflevering vertellen twee cliënten van ’s Heeren Loo hoe zij aankijken tegen beperkingen om zelf hun leven in te richten: het verplichte kamermoment, gezond eten én je rijbewijs mogen halen.
--------
29:33
--------
29:33
Aflevering 4: Verplichte zorg in de ggz
Is gedwongen zorg bij mensen met een ernstige psychiatrische aandoening altijd goede zorg? Wanneer besluit je dat gedwongen zorg niet meer helpt? Welke risico’s neem je dan? Verplichte zorg, zoals gedwongen zorg heet in de ggz, levert dilemma’s op. Niet alleen voor zorgverleners, ook voor naasten én de inspectie die toezicht moet houden op de juiste toepassing van verplichte zorg.
In de vierde aflevering van de podcastserie Dwang en Dilemma’s van de inspectie staat de geestelijke gezondheidszorg centraal, waar de Wet verplichte ggz geldt. De beslissing om wel of geen gedwongen zorg toe te passen gaat soms over leven en dood. Voor naasten levert dit ook dilemma’s op. Bijvoorbeeld als het gaat om verplichte sondevoeding bij je dochter met een eetstoornis.
Luisteren naar de wens van de patiënt is natuurlijk essentieel, maar wat als dit het risico op overlijden betekent? Welke dilemma’s spelen hier en hoe kijkt de inspectie daarnaar?
Nathalie Koopman gaat hierover in gesprek met:
• Arnoud Jansen, psychiater en bestuurder bij Mediant en voorheen geneesheer-directeur bij Dimence. Mediant is een organisatie voor geestelijke gezondheidszorg in de regio Twente. Voor hulp, advies en begeleiding biedt aan mensen met psychische en psychiatrische problemen.
• Jon ten Have, inspecteur ggz van de IGJ, met aandachtsgebied gedwongen zorg.
In deze aflevering ook het indringende verhaal van een vader en zijn dochter over de gevolgen van de inzet van gedwongen zorg.
--------
28:21
--------
28:21
Aflevering 3: Drang of dwang in de jeugdhulp
Natuurlijk wil je gedwongen zorg bij jeugdigen zoveel mogelijk voorkomen. Soms kan het niet anders, maar ook dan moet het zo kort mogelijk en in de minst ingrijpende vorm. Maar dan nog is het lastig om te bepalen wanneer gedwongen zorg echt nodig is. Wanneer is het bijvoorbeeld pedagogisch en wanneer vrijheidsbeperkend? En wat nou als dwang niet meer werkt, wat doe je dan? En wat vindt de inspectie hier dan weer van? Genoeg dilemma’s te bespreken.
In de derde aflevering van de podcastserie Dwang en Dilemma’s van de inspectie een gesprek over de dilemma’s in de zorg bij jeugdigen die vallen onder de Wet Zorg en Dwang (Wzd) en de Wet Verplichte GGZ (Wvggz). Wat is bijvoorbeeld het verschil tussen de Wzd (voor jongeren met een verstandelijke beperking) en de Wvggz (voor kinderen of jeugdigen met psychiatrische problemen)?
Het is ingewikkeld om deze wetten in de jeugdhulp toe te passen, zorgverleners worstelen daarmee. Dat ziet de inspectie ook. Een voorwaarde van het toepassen van gedwongen zorg, is dat er sprake moet zijn van ernstig nadeel voor de jongere. Maar is dat er wel altijd? Of beperk je daarmee onterecht de vrijheid van een jongere? En hoeveel risico mag je lopen in je keuzes voor wel of niet gedwongen zorg? Zowel zorgverleners als inspectie zien dat de huidige personeelstekorten het niet makkelijker maken.
Nathalie Koopman gaat in deze aflevering in gesprek met drie gasten:
• Cor van Liere, klinisch psycholoog en manager behandelzaken Intensief behandelcentrum Jeugd bij Karakter. Karakter is een organisatie voor kinder- en jeugdpsychiatrie in het oosten en zuidoosten van het land. Verplichte zorg, ook wel onvrijwillige zorg genoemd, wordt verleend door Karakter vanuit de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg, de Wvggz.
• Sonja Joosten, GZ psycholoog en wzd functionaris bij Pluryn. Pluryn is een grote zorgorganisatie vooral in Midden Nederland die hulp biedt aan jongeren en volwassenen met complexe problematiek. Vaak zijn dat meerdere zorgvragen ineen. Bijvoorbeeld een verstandelijke beperking en gedragsproblemen. Gedwongen zorg wordt toegepast op basis van de Wzd, de wet zorg en dwang.
• Lisa Luijten, senior inspecteur bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd met aandachtsgebied gedwongen zorg Jeugd.
In deze aflevering ook een gesprek tussen een gedragsdeskundige en een cliënt, want hoe bespreek je gedwongen zorg met iemand met een verstandelijke beperking?
--------
29:55
--------
29:55
Aflevering 2: Onvrijwillige zorg in het verpleeghuis
Zijn de deuren van een verpleeghuis open of blijven ze dicht
voor de bewoners? Wanneer weegt vrijheid van de bewoners zwaarder dan veiligheid? Antwoorden op deze vragen zijn niet altijd eenvoudig te geven. Veel zorgverleners in verpleeghuizen worstelen met het onderwerp gedwongen zorg, ook wel onvrijwillige zorg genoemd. Tegen welke dilemma’s lopen ze aan? En hoe kijkt de inspectie naar het toepassen van gedwongen zorg in verpleeghuizen?
In de tweede aflevering van de podcastserie Dwang &
Dilemma’s staat de verpleeghuiszorg centraal, waar de Wet Zorg en Dwang geldt. Er is steeds meer bewustwording wanneer iets gedwongen zorg is, maar toch wordt het nog vaak onbewust toegepast en dus niet vastgelegd. Het beperken van bewegingsvrijheid van bewoners is een dilemma waar veel organisaties mee worstelen. Ook voor de inspectie is dit een ingewikkeld onderdeel van het toezicht. Een ander dilemma is: hoe ga je om met bewoners die niet gewassen of verschoond willen worden?
Nathalie Koopman gaat hierover in gesprek met :
• Winfried Vergeer, specialist ouderengeneeskunde en Wzd-functionaris bij Zorgspectrum . Deze organisatie biedt ondersteuning, zorg en behandeling aan voor mensen met een lichamelijke of psychische beperking in Nieuwegein en omstreken.
• Annemiek Wijma, senior inspecteur voor de verpleeghuissector bij de IGJ met als aandachtsgebied onvrijwillige zorg.
In deze aflevering komt ook de dochter van een mevrouw aan het woord, die vertelt hoe gedwongen zorg bij haar moeder thuis is toegepast en hoe zij daarbij betrokken was. Haar moeder weigerde medicijnen te slikken, terwijl ze dit wel nodig had.
--------
31:59
--------
31:59
Aflevering 1 : De impact op een cliënt of patiënt
Wat betekent gedwongen zorg voor iemand? Wanneer is de grens bereikt van vrijheid en regie en is gedwongen zorg niet langer te vermijden? En wie komt er eigenlijk op voor het belang van een cliënt of patiënt? Waar kijkt de inspectie naar als het gaat om gedwongen zorg en de gevolgen daarvan voor een cliënt of patiënt?
In deze eerste aflevering van de podcastserie Dwang & Dilemma’s van de inspectie staat het cliënt- en patiëntperspectief centraal.
De impact van gedwongen zorg op hen is groot. Daarom is het voor de inspectie een belangrijk thema in haar toezicht. Een cliënt- of patiëntvertrouwenspersoon kan iemand helpen om gedwongen zorg zoveel mogelijk te beperken. In de praktijk blijkt dat niet altijd even makkelijk. Dat merkt ook de inspectie.
Nathalie Koopman gaat hierover in gesprek met :
• Cynthia Klaasing, cliëntvertrouwenspersoon bij Stemgever, een alliantie van 4 organisaties die de belangen van cliënten behartigen in de langdurige zorg (verpleeghuizen en gehandicaptenzorg). Zij heeft te maken met de Wzd.
• Caroliena van den Bos, juridisch medewerker en voorheen patiëntenvertrouwenspersoon bij de Stichting PVP. Een landelijke organisatie van patiëntvertrouwenspersonen in de ggz. Zij heeft te maken met de Wvggz.
• Thijske Fraanje, programmaleider gedwongen zorg bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.
In de aflevering is ook het verhaal van een cliënt te horen. De zorginstelling waar hij woont, heeft als huisregel dat er geen huisdieren zijn toegestaan. Hij schakelde cliëntvertrouwenspersoon Cynthia Klaasing in.
Nee, tenzij… dat is het uitgangspunt voor het toepassen van gedwongen zorg. En als gedwongen zorg tóch nodig is, pas het dan zo kort mogelijk toe, op de minst ingrijpende manier én zorgvuldig. In de praktijk levert dit dilemma’s op: voor zorgverleners maar ook voor de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. In de podcastserie Dwang & Dilemma’s gaan we in gesprek over ingewikkelde vragen rondom gedwongen zorg. Vijf afleveringen over de impact op cliënten en patiënten, over de verpleeghuiszorg, de gehandicaptenzorg, de jeugdhulp en de ggz.
Netherlands