#39 | De transitie van de Rotterdamse Haven: hoe dan?
De Rotterdamse haven staat aan de vooravond van een van de grootste veranderingen in haar geschiedenis. Waar het decennialang draaide om groei, fossiele energie en logistieke slagkracht, moet het grootste industriecluster van Europa nu richting nul uitstoot, circulariteit en strategische veerkracht. Maar hoe stuur je zo’n omslag in een tijd waarin alles tegelijkertijd beweegt? Zo’n verandering is geen kwestie van plannen en uitvoeren, maar een fundamentele herordening van systemen, belangen en denkbeelden. Precies dat is het domein van transitiemanagement – en nergens in Nederland wordt zo zichtbaar hoe groot en weerbarstig die opgave is als in de Rotterdamse haven.Over die grote opgaven gaat deze aflevering. We spreken met Victor van der Chijs, voorzitter van Deltalinqs – de vereniging die meer dan 95 procent van alle bedrijven in het Rotterdamse haven- en industriegebied vertegenwoordigt – en met Derk Loorbach, directeur van Drift en een van de grondleggers van het transitiemanagement. Waar Victor midden in de dagelijkse realiteit zit van een haven die nooit stil mag vallen, kijkt Derk naar de onderliggende patronen: hoe systemen kantelen, waar doorbraken ontstaan en waarom oude spelregels niet meer werken.De vragen zijn dan ook groter dan ‘hoe verduurzamen we?’. Het gaat om systeemkeuzes. Wie bepaalt de richting? Welke kaders horen bij een post-fossiele economie? Hoe houd je koers wanneer geopolitieke turbulentie, energiecrises en grondstoffenschaarste elkaar blijven opvolgen? En hoe werkt transitiemanagement wanneer de overheid tegelijk scheidsrechter, bondgenoot én versneller moet zijn – maar soms zelf nog niet weet welke waarden voorrang moeten krijgen?In deze aflevering gaat vaste host Christiaan van der Kaaij met beide gasten in gesprek over het kantelen van een industriecluster dat 80 procent van zijn activiteiten in twintig jaar ziet veranderen, over het spanningsveld tussen toekomst ontgrendelen en oude structuren loslaten, en over wat transitiemanagement betekent wanneer de bestemming nog niet vaststaat, maar er wél richting nodig is.
--------
46:10
--------
46:10
#38 | De polder is dood, leve de polder!
De Nederlandse poldermachine is vastgelopen. Althans, zo stelt Suzanne Potjer. Waar we ooit onze verschillen overbrugden aan de vergadertafel, verzanden we nu in conflict en eindeloos overleg. En dat terwijl crises (klimaat, wonen, ongelijkheid) zich opstapelen. We wachten op de overheid, op de markt, op de ander, maar niemand neemt het heft in handen. Komen we er nog wel uit met elkaar?Precies daarover gaat ons gesprek met Suzanne Potjer, Chief Exploration Officer voor AgendaStad (CXO), en Marjan Jellema van PMM (Professionals voor Maatwerk Multiproblematiek). Suzanne onderzoekt in haar boek waarom samenwerken in Nederland zo vaak spaak loopt en hoe we, ondanks die stroperigheid, al volop bezig zijn met nieuwe manieren van samenwerken.Want onder de oppervlakte gebeurt er iets bijzonders: mensen die over grenzen heen werken en ruimte maken voor vertrouwen. Geen strak programma, maar een hulpstructuur waarin professionals van verschillende overheidslagen elkaar weten te vinden en samen doen wat nodig is.In deze aflevering gaat vaste host Christiaan van der Kaaij met beide gasten in gesprek over de oude patronen die verandering tegenhouden, over de hoopvolle voorbeelden uit de onderstroom, en over wat er echt nodig is om de nieuwe poldercultuur door te laten breken.Luister nu: ‘De polder is dood, leve de polder!’ om te leren hóe het anders kan.
--------
42:50
--------
42:50
#37 | Hoe burgemeesters hun positie bewaken
Neutraliteit is een van de pijlers van het burgemeestersambt. In een samenleving waarin polarisatie en morele stellingnames steeds sterker doorklinken, is juist de neutrale burgemeester van onschatbare waarde. Maar wat betekent neutraliteit vandaag de dag in de praktijk?In deze aflevering van Uit de School spreken we met Marieke Moorman (burgemeester van Land van Cuijk), Petra Doornenbal-Van der Vlist (burgemeester van Renswoude) en Quirine Ganzeboom (onderzoeker bij de NSOB en auteur van het essay Neutraliteit: tussen zijn en worden). Zij vertellen hoe neutraliteit zich uit in hun dagelijkse werk: in crisissituaties, in de gemeenteraad en in contact met inwoners.We verkennen waarom neutraliteit iets anders is dan objectiviteit, hoe het samenhangt met gezag en vertrouwen, en waarom het geen statische eigenschap is, maar een rol die telkens opnieuw verdiend en bewaakt moet worden.Luister mee en ontdek hoe burgemeesters invulling geven aan deze cruciale kwaliteit die het hart vormt van hun ambt.
--------
37:14
--------
37:14
#36 | Ontwerpend werken aan een publieke praktijk
De woningnood, klimaatverandering, sociale ongelijkheid en de druk op de gezondheidszorg: complexe vraagstukken die diep ingrijpen in onze samenleving. Ze hebben geen eenvoudige oplossing, geen duidelijke eigenaar en zijn met elkaar verweven. Juist voor dit soort uitdagingen is een ontwerpende manier van werken veelbelovend: een aanpak die integraal, iteratief en contextgevoelig is.Toch schuurt het wanneer ontwerp en overheid elkaar ontmoeten. Waar ontwerpers bewegen vanuit experiment, flexibiliteit en verbeelding, is de overheid ingebed in politieke afwegingen, checks & balances en formele processen. Voor ambtenaren kan de ontwerppraktijk daardoor ongrijpbaar of onvoorspelbaar aanvoelen. Hoe kun je deze verschillende logica’s verbinden, zodat de kracht van ontwerp in de publieke sector echt tot zijn recht komt?In deze aflevering van Uit de School spreken we Nynke Tromp, programmadirecteur van de Publieke Ontwerppraktijk. En met Aline Knip, werkzaam bij OCW op het terrein de creatieve industrie. Ook schuift Noortje Küppers aan, werkzaam bij strategisch ontwerpbureau Livework Studio. Zij werkt als ontwerper veel in de publieke sector.Host Christiaan van der Kaaij gaat met hen in gesprek over de belofte én de fricties van een ontwerpende aanpak in de publieke context. Hoe laat je de werelden van overheid en ontwerp elkaar ontmoeten? En welke ruimte is er nodig om complexe vraagstukken op een nieuwe manier tegemoet te treden?
--------
40:42
--------
40:42
#35 | Wat woorden werkelijk doen
Beleidsmakers werken dagelijks met taal, maar staan er lang niet altijd bij stil hoe krachtig woorden zijn. Taal is niet een neutraal instrument om beleid over te brengen; het vormt en beïnvloedt beleid zelf. Zo bepaalt taal in de sociale zekerheid niet alleen hoe regels worden uitgelegd, maar ook welke waarden doorklinken. Woorden scheppen werkelijkheden, verhalen maken beleid ‘waar’.In deze aflevering van Uit de School spreken we met Tim ‘S Jongers en Martin Schulz over de scheppende werking van taal in de sociale zekerheid. Tim is politicoloog, bestuurskundige en publicist. Hij houdt zich bezig met de vraag hoe verschillen in de samenleving ontstaan en in stand worden gehouden – en hoe we kunnen werken aan meer rechtvaardigheid voor wie in een kwetsbare positie verkeert. Martin is onderzoeker en directeur van de Denktank bij de NSOB. Hij schreef een essay over de scheppende werking van taal. In het essay laat hij zien hoe ogenschijnlijk neutrale termen het denken én handelen van beleidsmakers beïnvloeden.Host Christiaan van der Kaaij gaat met hen in gesprek over de vaak onbewuste, maar bepalende rol van taal in overheidsbeleid. Wat schuilt er achter alledaags beleidsjargon? En hoe kies je als ambtenaar woorden die werkelijk het verschil maken? Luister naar dit gesprek over de performatieve werking van taal. Het volledige essay vind je hier.
In de podcast ’Uit de school’ bespreekt de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) maatschappelijke uitdagingen, vragen en vernieuwingen in het openbaar bestuur.
Netherlands