Afl. 56 - De vooruitgang gaf een besef van verlies
Voor de een had het slaan van de torenklok een waarschuwende klank, de ander kreeg tranen in zijn ogen bij deze geluiden. Maar allemaal zaten ze gevangen tussen moderniteit en nostalgie. Want hoe mooi vroeger ook was, de trein en de snelweg hadden de toekomst. In De storm die wij vooruitgang noemen, een boek over 250 jaar autobiografieën en dagboeken, gaat historicus Arianne Baggerman op zoek naar ‘de grondtoon van Nederland’.Je groeit op in het Leeuwarden van Mata Hari, wordt vurig communist, Spanjestrijder en eindigt uiteindelijk als nazispion, die op zeer geheime missie moet - en dat allemaal in één leven. Het overkwam André Engwirda. Over hem verscheen het boek De man die Tito ging vermoorden. Schrijver en journalist Pieter van Os las het en verbaasde zich over dit buitengewoon onwaarschijnlijke leven én verhaal. Hoofdredacteur Bas Kromhout belicht de septembereditie van Historisch Nieuwsblad
--------
1:06:23
--------
1:06:23
Afl. 55 - Biografie van een megalomane projectontwikkelaar
Nederlands eerste belangrijke projectontwikkelaar was een held van de gewone man. Maar Reinder Zwolsman was ook omstreden. Hij zou van Scheveningen een betonnen woestijn hebben gemaakt, en zijn oorlogsverleden was op zijn minst twijfelachtig. Had hij het verzet gesteund of was hij een ordinaire profiteur? Historicus Dick Brongers schreef zijn biografie: ‘Hij was megalomaan, het type dat Napoleon vereerde en zichzelf eigenlijk een kunstenaar vond.’
Volgens Loe de Jong waren er wel vrouwen in het verzet, maar waren de meeste daarvan vooral bezig hun dappere mannen te ondersteunen. Dat beeld begint de laatste jaren behoorlijk te kantelen. Want er waren talloze vrouwen die een leven lang in verzet bleven, zo blijkt uit Verzetsvrouwen van Mark Bergsma en Agnes Cremers. Een boek dat ook een monument is, aldus recensent Wim Berkelaar.
Een onderwereld van armoede en ellende die ons in de eenentwintigste eeuw versteld doet staan. Dat is wat cultuurhistoricus Auke van der Woud in 2010 beschreef in Een koninkrijk vol sloppen, zijn boek over de verstedelijking en verpaupering eind negentiende eeuw. Historicus Mirjam Janssen bespreekt de klassieker: ‘Een bijzonder boek dat de levens van de onzichtbaren in beeld brengt, en laat zien hoe de elite langzaam maar zeker sociaal besef ontwikkelt.’
--------
1:09:27
--------
1:09:27
Afl. 54 – Onze eeuwenlange zoektocht naar de waarheid
Het nieuwste boek van emeritus-hoogleraar Piet de Rooy lijkt geschreven uit plezier, maar ook uit zorg om het zogenoemde post truth-tijdperk. De tijd, de waarheid en de geschiedenis neemt ons mee op onbekende paden uit het verleden en legt uit hoe we terecht zijn gekomen in een wereld van complottheorieën die concurreren met de werkelijkheid. ‘Als we onze wetenschappelijke en vergelijkbare instituties niet bewaken, gaat de waarheidsvinding voor altijd verloren,’ waarschuwt de historicus in deze aflevering van de podcast.Bij kermissen denken we tegenwoordig aan botsautootjes en draaimolens. Maar ooit was de kermis een dagenlang feest vol religieuze rituelen in katholieke dorpen. Overdag liep men mee in processies en 's avonds sloten dorpsbewoners het festijn af met een drankgelag. Dat stopte pas toen de overheid paal en perk stelde aan het volksfeest, zo blijkt uit het proefschrift 'Blije Kermisdagen. Feesten in de Spaanse en de Oostenrijkse Nederlanden (1500-1800)' van Emma D’Haene. Recensent Manon van der Heijden bespreekt het boek.
Eindredacteur Mirjam Janssen vertelt over het speciale zomernummer van Historisch Nieuwsblad met het thema familie. Een herkenbaar thema: het zijn verhalen over ruziënde families zoals de Vanderbilts, over de populaire opvoedmethodes van Dr. Spock, maar ook over familietragedies zoals die van Cicero. Als de Romeinse redenaar zijn dochter verliest, is hij lamgeslagen en wil hij niemand meer zien. De uitweg uit zijn verdriet vindt hij in het schrijven van een boekje over troost.
--------
1:02:23
--------
1:02:23
Afl. 53 – Hoe radicaal was de aanvoerder van de patriotten?
Hij bepleitte volkssoevereiniteit, was tegen de aristocratie en voor een bewapende revolutionaire garde. Maar hoe radicaal was leider van de patriottenbeweging Pieter Vreede (1750-1837) eigenlijk? En waarom is hij cruciaal voor de ontwikkeling van onze democratie? Zijn biograaf Dirk Alkemade geeft het antwoord.
Zelden is een boek zo welkom geweest als het nieuwe boek van de Britse historicus Mark Mazower over het begrip antisemitisme, zegt recensent Wim Berkelaar. De term is sinds de oorlog in Gaza weer actueel. Wat is de originele betekenis van het begrip? En sinds wanneer wordt het politiek gemunt?
De Russen zijn ernstiger belast met de erfenis van lijfeigenschap dan West-Europeanen, klinkt het vaak. Maar wie verder kijkt, ziet dat de Russische uitweg uit de horigheid niet zoveel verschilt van de lange westerse bevrijding van het feodalisme. Dat blijkt uit het boek Bondage van Alessandro Stanziani, dat besproken wordt door schrijver en Ruslandkenner Sjeng Scheijen.
--------
1:20:02
--------
1:20:02
Afl. 52 - Van Pietje Bell naar Swiebertje: hoe onze rechtsstaat veranderde
Onze rechtsstaat kent een Pietje Bell-periode, Swiebertje-jaren en een Pluk van de Petteflet-tijd. Dat betoogt Ybo Buruma in zijn boek De onvoltooide rechtsstaat. Aan de hand van beroemde kinderboeken schetst hij hoe de Nederlandse rechtsstaat vanaf de negentiende eeuw ontstond en zich steeds aanpaste aan veranderende omstandigheden en opvattingen. Een gesprek met de voormalig raadsheer van de Hoge Raad, die ernstig bezorgd is om onze rechtsstaat.
Rembrandt droeg een oorbel in zijn linkeroor, en had zich in onze tijd wellicht als queer geïdentificeerd, aldus historicus Benjamin Roberts. In zijn boek Seks, drugs & rock ’n’ roll in Rembrandts tijd laat hij zien dat ook de zeventiende-eeuwse Republiek al een opstandige alternatieve jeugdcultuur kende. Recensent Manon van der Heijden bespreekt het boek.
Poetin kent veel illustere voorgangers: van Ivan de Verschrikkelijke tot Peter de Grote en Jozef Stalin. Hun verhalen zijn te lezen in de nieuwe Rusland-special van Historisch Nieuwsblad. Hoofdredacteur Bas Kromhout vertelt over dit nieuwe nummer, waarin de autocratische traditie van het Tsarenrijk, de communistische machthebbers en het regime van Poetin worden ontleed.
Luister naar de Historische BoekenCast met Jos Palm, een podcast over boeken die geschiedenis maken. Blijf op de hoogte van de belangrijkste nieuwe geschiedenisboeken en luister elke maand naar boekbesprekingen en interviews met schrijvers.
Netherlands