De woningnood, klimaatverandering, sociale ongelijkheid en de druk op de gezondheidszorg: complexe vraagstukken die diep ingrijpen in onze samenleving. Ze hebben geen eenvoudige oplossing, geen duidelijke eigenaar en zijn met elkaar verweven. Juist voor dit soort uitdagingen is een ontwerpende manier van werken veelbelovend: een aanpak die integraal, iteratief en contextgevoelig is.Toch schuurt het wanneer ontwerp en overheid elkaar ontmoeten. Waar ontwerpers bewegen vanuit experiment, flexibiliteit en verbeelding, is de overheid ingebed in politieke afwegingen, checks & balances en formele processen. Voor ambtenaren kan de ontwerppraktijk daardoor ongrijpbaar of onvoorspelbaar aanvoelen. Hoe kun je deze verschillende logica’s verbinden, zodat de kracht van ontwerp in de publieke sector echt tot zijn recht komt?In deze aflevering van Uit de School spreken we Nynke Tromp, programmadirecteur van de Publieke Ontwerppraktijk. En met Aline Knip, werkzaam bij OCW op het terrein de creatieve industrie. Ook schuift Noortje Küppers aan, werkzaam bij strategisch ontwerpbureau Livework Studio. Zij werkt als ontwerper veel in de publieke sector.Host Christiaan van der Kaaij gaat met hen in gesprek over de belofte én de fricties van een ontwerpende aanpak in de publieke context. Hoe laat je de werelden van overheid en ontwerp elkaar ontmoeten? En welke ruimte is er nodig om complexe vraagstukken op een nieuwe manier tegemoet te treden?
--------
40:42
--------
40:42
#35 | Wat woorden werkelijk doen
Beleidsmakers werken dagelijks met taal, maar staan er lang niet altijd bij stil hoe krachtig woorden zijn. Taal is niet een neutraal instrument om beleid over te brengen; het vormt en beïnvloedt beleid zelf. Zo bepaalt taal in de sociale zekerheid niet alleen hoe regels worden uitgelegd, maar ook welke waarden doorklinken. Woorden scheppen werkelijkheden, verhalen maken beleid ‘waar’.In deze aflevering van Uit de School spreken we met Tim ‘S Jongers en Martin Schulz over de scheppende werking van taal in de sociale zekerheid. Tim is politicoloog, bestuurskundige en publicist. Hij houdt zich bezig met de vraag hoe verschillen in de samenleving ontstaan en in stand worden gehouden – en hoe we kunnen werken aan meer rechtvaardigheid voor wie in een kwetsbare positie verkeert. Martin is onderzoeker en directeur van de Denktank bij de NSOB. Hij schreef een essay over de scheppende werking van taal. In het essay laat hij zien hoe ogenschijnlijk neutrale termen het denken én handelen van beleidsmakers beïnvloeden.Host Christiaan van der Kaaij gaat met hen in gesprek over de vaak onbewuste, maar bepalende rol van taal in overheidsbeleid. Wat schuilt er achter alledaags beleidsjargon? En hoe kies je als ambtenaar woorden die werkelijk het verschil maken? Luister naar dit gesprek over de performatieve werking van taal. Het volledige essay vind je hier.
--------
42:15
--------
42:15
#34 | Conflict is een kunst
In het openbaar bestuur – en in de polder – vinden we consensus ontzettend belangrijk. Maar het verlangen naar overeenstemming kent ook schaduwkanten: het kan spanningen dempen die gehoord móéten worden. Omwille van de lieve vrede gaan we het conflict uit de weg, terwijl het soms juist nodig is om het conflict aan te gaan. Niet om te polariseren, maar om iets open te breken.In deze aflevering van Uit de School spreken we met Meta Knol en Tom Lubbers over de kunst van het conflict. Meta is kunsthistorica én boerin. Samen met haar partner runt ze de Lakenvelder Boerderij in de Boterhuispolder bij Leiden. Toen hun pachtgrond dreigde te verdwijnen, besloten ze het conflict niet te schuwen maar juist publiekelijk te maken. Dat leidde tot weerstand én tot beweging. Tom is onderzoeker bij de NSOB en schreef een essay over conflict in het landelijk gebied. Hij ziet hoe consensusdenken soms voorbijgaat aan diepe, botsende belangen—en hoe een goed vormgegeven conflict juist ruimte biedt voor leren en verandering.Host Christiaan van der Kaaij gaat met beide gasten in gesprek over wat het van de overheid vraagt om ‘vreedzaam te vechten’. Hoe ga je als ambtenaar om met conflict, pijn en passie? En hoe kan je op een goede manier de randen van een conflict opzoeken?Luister naar dit gesprek over de kracht van frictie. Vanuit de boerderij zelf – je hoort de prachtige natuur voorbijtrekken(Aan het begin van het gesprek heeft Meta het over 500 hectare pachtgrond in bezit van de Nederlandse overheid. Hier bedoelt zij 500.000 hectare.)
--------
36:25
--------
36:25
#33 | Verbindingswerk voor verweesde vraagstukken
Wat als grootschalige veranderplannen bij complexe maatschappelijke vraagstukken juist bijdragen aan gevoelens van onmacht? In deze aflevering duiken we in een veranderkundig perspectief op taaie thema’s zoals de energietransitie, landbouwhervorming en woningmarkt. Thema’s die zo groot en verweven zijn, dat ze vaak voelen als van iedereen én van niemand tegelijk.We verkennen een alternatief voor de neiging tot centrale regie en grootschalig handelen: de logica van de lappendeken. Vanuit dit netwerkperspectief ontstaat ruimte voor lokaal initiatief én verbindend werk. Juist in die combinatie groeit de impact en slinkt het gevoel van onmacht.Hoe kun je als professional of betrokkene niet alleen vanuit je eigen praktijk bijdragen, maar ook anderen verbinden? Wat vraagt dat van je denken en doen? En hoe geef je daar concreet vorm aan? In deze aflevering bieden we inzichten, taal en handvatten om je invloed op taaie vraagstukken op te rekken.Hierover gaat vaste host Christiaan van der Kaaij in gesprek met Hans Vermaak. Hans is zelfstandig adviseur, docent en onderzoeker. En Mark van Twist decaan en bestuursvoorzitter van de NSOB. Mark is daarnaast als hoogleraar Bestuurskunde verbonden aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.
--------
49:00
--------
49:00
#32 | Klokkenluiderswerk
Stel: je voelt aan dat er in jouw overheidsorganisatie iets niet helemaal pluis is, en je wilt het melden aan een externe autoriteit.Waar kan je dan terecht? Dat kan bijvoorbeeld bij een toezichthouder, maar misschien ook wel bij het Huis voor Klokkenluiders. Maar om wat voor meldingen gaat het eigenlijk en wat is een klokkenluider dan precies? In deze aflevering hebben we het over het Huis voor Klokkenluiders en hun onderzoeken naar misstanden binnen de publieke sector. Vaak gaat het om persoonlijk én politiek gevoelige casussen die vragen om een hele precieze manier van werken. Maar hoe maak je met dergelijke zorgvuldige en somsdroge, feitelijke onderzoeken impact op de grote maatschappelijke kwesties die daarachter vandaan komen?Hierover gaat vaste host Christiaan van der Kaaij in gesprek met Martine Bouman, bestuurder bij het Huis voor Klokkenluiders en voormalig bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, én Georgina Kuipers, senior onderzoeker en docent bij de NSOB.
In de podcast ’Uit de school’ bespreekt de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) maatschappelijke uitdagingen, vragen en vernieuwingen in het openbaar bestuur.
Netherlands