Wat planten ons leren over klimaat en biodiversiteit
De Hortus Botanicus in Amsterdam heeft een nieuwe klimaatkas geopend. Een plek waar tropisch regenwoud, subtropisch gebied en droge woestijn samenkomen. Wat vertelt dit ons over klimaatverandering, biodiversiteit en over onszelf?Deze aflevering in het kort:☑️ De Hortus Botanicus opent een volledig duurzame klimaatkas☑️ Hoe biodiversiteit onder druk staat en wat wij daaraan kunnen doen☑️ Meer klimaatrechtszaken, maar ook méér verzet tegen streng beleid In de nieuwe kas zijn drie klimaatzones ingericht: tropisch, subtropisch en woestijn. Bezoekers maken een reis langs planten uit verschillende ecosystemen die elk hun eigen manier hebben gevonden om te overleven in een veranderend klimaat. “Van reuzenlelies tot cactussen: de kas laat zien hoe planten reageren op hitte, droogte of juist overvloedige regenval. En dat is meer dan interessant, het is ook relevant. Want als planten verdwijnen, verdwijnt ook de basis van ons bestaan”, aldus Carlien Blok. Ze is directeur van Hortus Botanicus.🎧 Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telenBlok legt uit hoe de kas niet alleen een visueel spektakel is, maar ook een bewustwordingsmachine. De biodiversiteit op aarde staat immers onder druk, met een miljoen soorten die mogelijk verdwijnen. Dat raakt ons voedsel, medicijnen en leefomgeving. Toch blijft het onderwerp vaak onder de radar. Waarom is dat eigenlijk? En hoe schud je mensen wakker zonder doemverhalen? Zelf iets doen tegen het verlies van biodiversiteit kan natuurlijk ook. Planten in plaats van stenen in de tuin, geen bestrijdingsmiddelen meer gebruiken, inheemse soorten kiezen en lokale natuurorganisaties steunen bijvoorbeeld.🎧 Luister ook | Kees Klomp pleit voor radicale herstart van de economieDaarnaast duiken we in de wereld van klimaatrechtszaken. Het Britse Grantham Instituut telde wereldwijd bijna 300 nieuwe rechtszaken in tien jaar tijd – vaak aangespannen door burgers tegen hun overheid. Maar er is ook een nieuwe trend: rechtszaken tégen strenger klimaatbeleid. Vooral in de VS proberen sommige staten klimaatactie juist terug te draaien. Wat zegt dit over het spanningsveld tussen politiek, recht en klimaat?See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
23:52
--------
23:52
Hittestress! Binnensteden veranderen in bakovens
De temperatuur stijgt en dat merken we vooral in de stad. Waar steen, beton en asfalt overheersen, wordt het op dagen als deze snikheet. Hoe houden we onze steden leefbaar, gezond en koel?Deze aflevering in het kort:☑️ Hittestress: waarom steden veranderen in bakovens☑️ Wat het Binnenhof leert over hittebestrijding☑️ Klimaatverandering maakt koffie (en meer) flink duurderIn deze aflevering duiken we in het groeiende probleem van hittestress. Op zomerse dagen lopen de gevoelstemperaturen in binnensteden op tot boven de 45 graden. Dat zorgt niet alleen voor een onprettige leefomgeving, maar vormt ook een reëel gevaar voor de volksgezondheid. Ouderen, jonge kinderen en chronisch zieken lopen het meeste risico, vertelt Frank Del Gatto van NL Greenlabel. Hij legt uit hoe gebieden als Nijmegen en Amsterdam-Zuidoost al werken aan groene, verkoelende oplossingen en hoe het Binnenhof zelf een testcase is geworden.🎧 Luister ook: koraal in crisis: kunnen we het nog redden?De oorzaak van het probleem ligt deels bij onszelf: we hebben onze steden volgestort met steen, asfalt en beton. En hoewel de overheid inmiddels werkt aan een ‘Hitte-aanpak’, mist het volgens hem nog aan daadkracht en uitvoering. “Met satellietdata en hittestressmetingen is vandaag al inzichtelijk te maken waar het misgaat en waar vergroening direct verschil maakt”, aldus Del Gatto. Zo is er nu ook de Nationale Dashboard Toekomstbestendige Leefomgeving: een digitaal platform dat gemeenten en provincies in Nederland helpt de staat van hun leefomgeving te monitoren en verbeteren.🎧 Luister ook: scheepvaart gaat nu eindelijk CO2-bonnetje betalenNaast hittestress raakt klimaatverandering ook direct ons bord én ons kopje koffie. Grote koffieproducenten verhogen hun prijzen door mislukte oogsten in landen als Brazilië en Vietnam. Droogte, hitte en extreme weersomstandigheden maken de koffieteelt namelijk steeds risicovoller. En het blijft niet bij koffie, vertelt ons groene geweten Aniek Moonen. Ook cacao, rijst, avocado’s en plantaardige oliën worden getroffen. “Klimaatverandering is dus niet alleen een verhaal over de toekomst, het zit inmiddels gewoon in ons boodschappenmandje.”See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
23:45
--------
23:45
Wapens voor de vrede; Triodos doet er niet aan
Nederland is in de ban van de NAVO-top. Moet je als duurzame belegger nu geld steken in wapens om de ruziemakers in de wereld af te schrikken? Deze aflevering in het kort:☑️ Kun je als groene belegger investeren in wapens?☑️ Hoe voorkom je greenwashing duurzame beleggingen?☑️ Van olie plastic maken, met de inzet van luchtDe oorlogsdreiging in Europa groeit, het defensiebudget stijgt en steeds meer landen kiezen voor militaire afschrikking. Maar hoe verhoudt zich dat tot duurzaam beleggen? Moet je als groene belegger de wapenindustrie toch maar gaan omarmen of zak je daarmee door een morele ondergrens? In deze aflevering gaan we hierover in gesprek met Hadewych Kuiper van Triodos Investment Management. Volgens haar is het geen investeringsvraagstuk, omdat er voldoende geld is. Het gaat de wapenindustrie vooral om langetermijncontracten en die zekerheid kan enkel de overheid geven. 🎧 Luister ook | Kees Klomp pleit voor radicale herstart van de economieBij Triodos beleggen ze dus principieel niet in wapens. Ook niet nu de roep om veiligheid luider klinkt dan ooit. Al was het alleen al, omdat deze industrie één van de meest vervuilende is die je je maar kunt voorstellen. Maar waar ligt de grens als het gaat om technologie met een ‘dual use’, zoals satellietsystemen of communicatietechnologie? Verder legt Kuiper uit hoe je maatschappelijke waarde kunt meten en waarom impact belangrijker is dan alleen ESG-scores.🎧 Luister ook | Zeewier als messtof voor de landbouwIn Colorado hebben wetenschappers een manier gevonden om olie om te zetten in plastic, met niets anders dan zichtbaar licht. “Het klinkt als science fiction, maar het gebeurt echt”, vertelt Suze Gehem. “Bij kamertemperatuur, zonder oven of extra energie. Ze gebruiken daarvoor fotokatalyse, een proces dat lijkt op fotosynthese, waarbij licht moleculen herordent. Dat maakt het schoner en energiezuiniger dan traditionele methoden. Vooral bij plastic en medicijnen kan dit een enorme stap zijn richting een duurzamere chemische industrie.”See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
25:20
--------
25:20
Deze Nederlandse uitvinding helpt tegen waterschaarste
Mei was een van de droogste maanden sinds 1976. En volgens de Europese klimaatdienst Copernicus is dit geen uitzondering meer, maar het nieuwe normaal. Deze aflevering in het kort:☑️ Water recyclen met de Hydraloop, oplossing tegen watertekort ☑️ Earth Overshoot valt dit jaar op 24 juli☑️ Jongeren maken zich minder druk om het klimaatNederland staat bekend om zijn watermanagement, maar focust vooral op overstromingen. Ondertussen groeit een minstens zo groot probleem: waterschaarste. De gevolgen zijn nu al merkbaar – van lage grondwaterstanden en sproeiverboden tot druk op drinkwatervoorzieningen. In deze aflevering spreken we met Arthur Valkieser, oprichter van Hydraloop. Zijn innovatieve systeem maakt het mogelijk om tot wel 45% van je huishoudelijke watergebruik te hergebruiken. Douchewater dat je toilet doorspoelt of je wasmachine voedt, zonder gedoe met filters of chemicaliën. 🎧 Luister ook: Kees Klomp pleit voor radicale herstart van de economieHydraloop is compact, plug & play, en geschikt voor nieuwbouw én bestaande woningen. We bespreken de impact van droogte op huishoudens, de rol van overheidsbeleid, en waarom Nederland achterloopt op het gebied van waterrecycling. Ook kijken we naar andere landen, zoals in het Midden-Oosten, waar dit soort oplossingen al breder worden toegepast. Welke rol zouden gemeenten en projectontwikkelaars hierin kunnen spelen? En wat is er nodig om deze technologie op grote schaal door te laten breken? 🎧 Luister ook: Zeewier als messtofOns groene geweten is deze keer Klaske Kruk van Circularities. Zij haalt een onderzoek aan van Ipsos I&O. Daaruit blijkt dat hun zorgen over klimaatverandering afnemen. Jongeren voelen zich vaak machteloos en schuiven het onderwerp naar de achtergrond. Terwijl hun bewustzijn over duurzame keuzes toeneemt, daalt hun gedrag juist: ze vliegen meer, douchen langer en eten vaker vlees. Ook vinden steeds minder jongeren dat de overheid meer moet doen.See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
21:12
--------
21:12
Zeewier als meststof voor de landbouw
Een nieuwe raffinaderij in Beverwijk maakt meststof van zeewier. Het klinkt exotisch, maar is bloedserieus. Holdfast and Stipe komt hiermee met een plantaardig alternatief voor kunstmest.Deze aflevering in het kort:☑️ Waarom zeewier een duurzaam alternatief kan worden voor kunstmest☑️ Hoe boeren hogere opbrengsten kunnen behalen met minder impact☑️ Nog steeds zit er PFAS op onze groenten en fruitIn deze aflevering onderzoeken we de impact van deze innovatie. Die moet een oplossing bieden voor problemen van boeren. Zij moeten vergroenen, maar stuiten op stikstofregels, bodemuitputting en hoge kosten. Holdfast and Stipe biedt ze een 100% plantaardige meststof op basis van zeewier. Gemaakt in een eigen raffinaderij in Beverwijk, zonder chemische bewerking en met een reeks wetenschappelijk onderbouwde voordelen voor gewas, bodem en klimaat.🎧 Luister ook: Hoe bouwen we een economie zonder afval?Nikki Spil vertelt hoe haar meststof zorgt voor gezondere bodems en sterkere planten. Ook het milieu vaart er wel bij: de ecologische voetafdruk is 50 procent kleiner dan die van kunstmest en de koolstofopslag in de bodem neemt toe. Daarnaast staan we stil bij de opschaling. Want hoe krijg je dit type innovatie echt de landbouw in? Boeren reageren in eerste instantie enthousiast, maar het bedrijf heeft nog wel een lange weg te gaan voordat er op grote schaal impact gemaakt kan worden.🎧 Luister ook: schoon water als Nederlands exportproductHarm komt met schokkende cijfers over groentepestidicen Op meer dan de helft van onze kropsla, druiven en aardbeien zitten resten van PFAS-bestrijdingsmiddelen. Dat blijkt uit onderzoek door PAN NL - Pesticide Action Network Netherlands. ‘In de Europese Unie zijn nog steeds meer dan 30 soorten PFAS-pesticiden toegestaan en het heeft er alle schijn van dat die kankerverwekkend zijn, je hormoonhuishouding verstoren, je vruchtbaarheid aantasten of heel giftig zijn voor het waterleven. Laten we dit soort gif alsjeblieft uitbannen.”See omnystudio.com/listener for privacy information.
BNR Duurzaam is dé groene weg naar 2030. Harm Edens onderzoekt elke week hoe we snel en effectief de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs kunnen halen.
Het doel
De aarde warmt in recordtempo op en op veel plekken staat de natuur onder grote druk. We staan voor de enorme uitdaging om onze economie en maatschappij snel te verduurzamen. Zo is in het Klimaatakkoord van Parijs afgesproken dat de temperatuurstijging onder de 1,5 graden moet blijven. Lukt dat niet, dan zijn de gevolgen enorm. Een stijgende zeespiegel, meer weersextremen en naar verwachting honderden miljoenen klimaatvluchtelingen, om maar eens wat voorbeelden te noemen. In BNR Duurzaam hoor je elke week wat er moet gebeuren om dit te voorkomen.
De onderwerpen
Kan de wereld al zonder fossiele subsidies? Hoe goed werken CO2-stofzuigers? Wordt kernfusie een bron van groene energie? En welke risico's kleven er aan mijnbouw op de bodem van de oceaan? Dit zijn typische vraagstukken die in BNR Duurzaam worden behandeld. De thema's gaan van klimaat tot natuur. Van groene innovaties tot nieuwe wetenschappelijke inzichten. En van circulair tot klimaatneutraal.
De gasten
In het radioprogramma is elke week één hoofdgast. Dat kan een wetenschapper zijn, de CEO van een bedrijf of de founder van een duurzame startup bijvoorbeeld. Vaak gaat het om toonaangevende mensen zoals Jan Rotmans, Jooyeta Kupta en Bénédicte Ficq. Daarnaast schuift er wekelijks een co-host aan, wat in dit programma 'het groene geweten' wordt genoemd. Dit gaat om Aniek Moonen, Nikki Trip, Muriel Arts, Kelly Ruigrok, Klaske Kruk en Yvette Watson.
De presentator
BNR Duurzaam is onlosmakelijk verbonden met Harm Edens. Toen hij in 1999 op Spitsbergen was, zag hij daar het ijs voor z'n neus afbrokkelen. Die reis maakte veel indruk op hem. Sindsdien zet hij zich in voor een schoner milieu en maatregelen die de opwarming van de aarde tegengaan. Dat doet hij onder meer als ambassadeur voor het Wereld Natuur Fonds én als presentator van BNR Duurzaam dus. Verder is Edens nog tv-presentator en een veelgevraagd dagvoorzitter.
De formule
Het format bestaat uit een aantal vaste onderdelen. Zo begint elke aflevering met een persoonlijke noot van Harm Edens. Hij vertelt wat hem de afgelopen week is opgevallen. Dat kan een klein, duurzaam bericht zijn, maar ook een groot thema waarover al veel is gezegd en geschreven. Dit deel is opiniërend, Edens steekt hierbij zijn mening niet onder stoelen of banken.
Vervolgens nemen hij en zijn co-host twee duurzame nieuwtjes door. De onderwerpen zijn heel divers, maar hebben wel een duurzame component. Dan komt het moment waarop Edens het belangrijkste thema van de uitzending aankondigt en de gast voorstelt. Die interviewt hij, samen met zijn co-host. Helemaal aan het einde van elke aflevering is er een zogeheten uitsmijter. Een actueel thema, waarvoor hij nog even de aandacht vraagt.
Netherlands