De Oostflank is terug. Helaas. Want een derde seizoen van deze podcastserie is broodnodig omdat de oostgrens van Europa nog steeds onder hoogspanning staat. Verslaggevers bij BNR reizen langs de rafelranden van onze Unie en onderzoeken de grote veranderingen die daar plaatsvinden. In dit nieuwe seizoen doen we verslag vanuit Polen, Roemenië en Oekraïne. We trappen dit nieuwe seizoen echter af in Nederland. Er komen namelijk parlementsverkiezingen aan in ons land. Wat kunnen we na die verkiezingen eigenlijk verwachten van een nieuw kabinet als het gaat om onze oostflank? Welke verschillen zijn zichtbaar bij een koers die linksaf of rechtsaf gaat? Wat beloven de partijen als het gaat om hun betrokkenheid bij Oekraïne, de NAVO en het afschrikken van Rusland met een heropbouw van het defensieapparaat? Europaverslaggevers Michal van der Toorn en Geert Jan Hahn praten je in deze aflevering bij. Zij kijken niet alleen naar wat er in de verkiezingsprogramma’s staat, maar ook naar wat er NIET in staat. En veiligheid aan onze oostflank is meer dan militaire hardware: wat te denken van desinformatie, of ontwikkelingssamenwerking en het versterken van democratische instituten? En hoe trans-atlantisch durft een nieuw kabinet nog te zijn, met de continue grillen van Donald Trump in het achterhoofd? Op al deze vragen proberen we antwoord te geven. Om daarna, na de Nederlandse verkiezingseditie, daadwerkelijk af te reizen naar die plek waar we over spreken: de oostflank. We keren terug naar Polen, waar een nieuwe president is geïnstalleerd. En voor het eerst zijn we in Roemenië, waar net als in Polen het luchtruim met enige regelmaat door drones wordt geteisterd. En we zijn in het westen van Oekraïne, waar we dorpen bezoeken die op 1200 kilometer afstand van het front liggen maar waar het moreel meer dan hoog ligt. Eerdere seizoenen en afleveringen: Seizoen 1 Finland is altijd klaar voor oorlog Griekenland: ‘the pin of the map’ Moldavië wil uit de Russische wurggreep Het Europese hart verschuift naar Polen De Brusselse blik Seizoen 2 Gotland: Zweeds vakantieparadijs in de nieuwe frontlinie Letland: de kwetsbaarste Baltische staat Cyprus: het oog in de hel van Poetin, Hamas en Hezbollah See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
33:58
--------
33:58
Trailer Make Europe Great Again
Hoe redt Europa zich in de tijd van Trump, Poetin en Xi? Europakenners Geert Jan Hahn en Michal van der Toorn praten je in de nieuwe BNR-podcast "Make Europe Great Again" bij over wat zich dagelijks afspeelt op ons continent. Van maandag tot en met donderdag, om 16:00 uur online. Met een update van 10 minuutjes. De podcast vind je hierrrr! Met uiteraard ook veel aandacht voor wat er gebeurt aan onze Oostflank. Luisteren dus!See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
0:25
--------
0:25
8. Cyprus: het oog in de hel van Poetin, Hamas en Hezbollah
Cyprus ligt dichterbij Turkije en Syrië dan bij de rest van de Europese Unie. Toch is het geopolitiek gezien een belangrijk land. Sterker nog, het is het ‘oog in de storm’, zegt politicoloog Hubert Faustmann vanuit Nicosia. Onze verslaggevers nemen je in De Oostflank mee naar de oostgrens van Europa. Cyprus is wat dat betreft een vreemde eend in de bijt. Van alle landen die we voor deze serie bezoeken, ligt Cyprus het verst van Rusland vandaan. Maar een Russische afhankelijkheid was er tot voor kort zeker. Financieel maar ook psychologisch hebben de Cyprioten een enorme omslag moeten maken om afscheid te nemen van hun affectie voor Rusland. OligarchenVan oudsher zijn de banden tussen Cyprus en Rusland en voorheen de Sovjet-Unie goed. Oligarchen en ook kleine ondernemers weten hun weg naar het eiland te vinden. Hoe zit dat nu, na veertien sanctiepakketten waar Cyprus als EU-lidstaat mee heeft ingestemd? En áls rijke Russen hun heil zoeken tot Cyprus, naar welk deel van het eiland gaan ze dan? Cyprioten sympathiseren met de Oekraïners; ze weten immers zelf hoe het is om bezet en onderdrukt te worden, aangezien Turkije al een halve eeuw het noorden van Cyprus overheerst. Toch leidt dat juist ook tot dilemma’s: Brussel staat pal achter Oekraïne, maar waarom niet achter Turkije? Goederen naar GazaEn dan is er nog die geografische factor. Cyprus - geen NAVO-lid overigens - grenst dan misschien niet aan Oekraïne, maar is wel degelijk een Oostflank voor de EU. Turkije dus maar ook Syrië, Libanon en Israël liggen dichterbij Cyprus dan het Europese vasteland. Cyprus probeert met al die landen in het Midden-Oosten een goede relatie te onderhouden. Cyprus faciliteert een maritieme corridor voor hulpgoederen richting Gaza, maar probeert ook een brug tussen de EU en Israël onder leiding van Netanyahu te slaan. De ligging van Cyprus leidt tot lusten en tot lasten; rijke Israëli en Libanezen, vermogende Oekraïners en Russen, maar maar ook armere Syriërs - die doorreizen vanuit Libanon. Mede om die reden trekt Cyprus ook weer de banden met Brussel verder aan. AllemansvriendKortom, Cyprus is een allemansvriend in de Middellandse Zee. Hoe doet Cyprus dat, dat koorddansen aan de zuidoostflank van Europa, omringd door al die oorlogen? Om die reden reisde BNR's Europaverslaggever Geert Jan Hahn naar Cyprus af. Daar sprak hij met professoren, politici en bezocht hij beide kanten van het eiland. Wil je na deze aflevering weer te weten komen over Cyprus? Abonneer je dan alvast op Dossier Europa - waar deze zomer nog een podcastserie online komt over de ‘Cypriotische Kwestie’; een oorlog zonder schieten. See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
37:06
--------
37:06
7. Letland: de kwetsbaarste Baltische staat
Letland is vanwege de geografische locatie, tussen de twee andere Baltische Staten Estland en Litouwen in, extra kwetsbaar. Zo'n 30% van de bevolking is etnisch Russisch, en die groep is kwetsbaarder voor de desinformatiecampagnes van het Kremlin. Hoewel Russische kanalen officieel verboden zijn, steunt ongeveer 10 tot 15% van de bevolking Rusland. Luister ook | 6. Gotland: Zweeds vakantieparadijs in de nieuwe frontlinieDe NAVO is extreem belangrijk voor Letland, en de rest van de Baltische staten. ‘Als we géén NAVO-lid waren geweest, dan was de ’speciale militaire operatie’ van Poetin misschien wel deze kant op gegaan. Of we nu nog bang voor zoiets moeten zijn, hangt af van het succes van Poetin in Oekraïne. Dat zegt Jānis Kažociņš van het Centrum voor Geopolitieke Studies in Riga. Toch lijkt hem een aanval op Letland niet waarschijnlijk: ‘Rusland kan niet eens winnen in Oekraïne, moet je nagaan als ze het tegen de NAVO en hun luchtmacht op moeten nemen’. Wat dat betreft zitten ze veilig dus in Riga. Maar het krachtigste wapen van Rusland is de informatieoorlog. Voor een deel is de bevolking inmiddels immuun voor geworden voor die argumenten, maar zo’n 10% blijft dus gevoelig. De rest van de etnisch Russische bevolking is zeker sinds de oorlog in Oekraïne meer gehecht aan hun Europese paspoort dan dat ze Russische sympathieën hebben.Toch doet Letland flink zijn best alles wat Russisch is uit te dammen. Bijvoorbeeld op scholen en in bioscopen is Lets de voertaal. En dat zorgt voor spanningen onder de Russischtalige gemeenschap. En verplichte taalexamens voor inwoners met een Russisch paspoort stoot ze al helemaal tegen het hoofd. Ook in de Letse campagnes voor de Europese Verkiezingen zijn de taal en veiligheid belangrijke thema's. BNR's verslaggever Michal van der Toorn reisde naar Letland om te begrijpen in hoeverre de taalkwestie en de desinformatie het land nou echt in tweeën splijt. Staat de Oostflank hier onder druk? See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
23:00
--------
23:00
6. Gotland: Zweeds vakantieparadijs in de nieuwe frontlinie
Een paar jaar geleden leek de Zweedse neutraliteit nog voor altijd in marmer gebeiteld. Tot Rusland Oekraïne binnenviel. Toen sloeg de stemming snel om en besloten de Zweden zich na meer dan twee eeuwen militair neutraal geweest te zijn lid te worden van de NAVO. Vanaf dat moment werd de hele Baltische Zee feitelijk een NAVO-binnenzee. Tot ergernis van Rusland. Luister ook | 4. Het Europese hart verschuift naar Polen Na langdurig dwarsliggen van Hongarije en Turkije, werd Zweden in maart 2024 het 32e lid van de Atlantische Verdragsorganisatie. Daarmee keert ook de belangrijke rol terug van Gotland, het eiland in de Baltische zee dat de meeste mensen misschien hooguit kennen als de plek van Pippi Langkous en Villa Kakelbont. Maar de meest recente ontwikkelingen hebben weinig te maken met een kinderboek. Wie Gotland domineert, domineert feitelijk het hele vaargebied en het luchtruim van Finland, de Baltische Staten en Polen. Daarmee is Gotland een cruciale schakel geworden in de verdediging van het Europa. Die strategische plek is natuurlijk niet nieuw. De Gotlanders leven al eeuwen op een kruispunt tussen West- en Oost Europa. Ook in de Koude Oorlog had Gotland al een belangrijke rol in de verdediging van Zweden. Maar in het decennium na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie was volgens de Zweden het gevaar geweken. De militaire infrastructuur werd ontmanteld, de luchtverdediging werd uitgezet en de soldaten verlieten het eiland. Rusland was immers “een gewone buur” geworden. De geschiedenis nam een andere wending. In 2018 voerde Zweden weer de dienstplicht in en zeker sinds de Oorlog in Oekraïne is er een versnelling in het militaire denken. Op Gotland weer militaire installaties aangelegd en barakken gebouwd. Over het algemeen staan de 60.000 eilandbewoners achter de nieuwe militaire aanwezigheid. Maar soms botst de geopolitiek met lokale belangen. Plekken die de gemeente had aangewezen voor woningbouw worden nu opgeëist door het leger, zo vertelt de burgemeester van het eiland aan BNR. BNR’s Europa Correspondent Stefan de Vries ging naar Gotland, en zag daar hoe een paradijselijk vakantie-eiland wordt omgevormd tot een militaire basis als onderdeel van een mogelijke Europese frontlinie.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Sinds de Russische inval in Oekraïne, is Europa veranderd. Meer eenheid, grotere defensiebudgetten en een gezamenlijke strategie tegen Rusland. Maar vooral Oost-Europa ervaart de praktische kant van de oorlog. Want wie weet wat Poetins einddoel is? Zo heeft de oorlog ertoe geleid dat Finland lid is geworden van de NAVO. Het land deelt een grens van drieduizend kilometer met Rusland. Moldavië ziet al sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie een Russisch leger binnen zijn landsgrenzen in de afvallige regio Transnistrië. En Polen wil maar liefst vier procent van het bbp in defensie investeren.
Door de oorlog in Oekraïne hebben de omringende landen veel mensen op moeten vangen die gevlucht zijn voor de oorlog. In Polen alleen al zijn dat er een miljoen. Via Griekenland komen er ook vluchtelingen uit andere delen van de wereld Europa binnen, denk aan het onrustige Midden-Oosten en Afrika. Hoe beïnvloedt dit een land als Griekenland? En wat betekent dit voor het Europese vluchtelingenbeleid?
Onze verslaggevers Michal van der Toorn, Stefan de Vries en Geert Jan Hahn nemen je mee langs de Oostflank van Europa. Dit deel van Europa heeft het meest te maken met de Russische dreiging en de vluchtelingencrisis. Ga met ons mee naar Zweden, Letland en Cyprus. Ze doen verslag en vertellen aan Nina van den Dungen wat ze hebben gezien en welke rol Europa hierin speelt.
Over de makers:
Nina van den Dungen is presentator van BNR. Ze maakt onder meer de programma’s Beter en Doorgelicht.
Geert Jan Hahn is Europa-verslaggever voor BNR en maker van de BNR Perestrojkast. Voor De Oostflank bezocht hij eerder Moldavië.
Michal van der Toorn is journalist en verslaggever bij BNR. Voor De Oostflank bezocht ze Letland.
Stefan de Vries is Europa-correspondent voor BNR. Voor De Oostflank bezocht hij eerder Polen en Finland.
Netherlands