Studio Veenweide #5: Maatregelen
Met Hanke Bruins Slot (gedeputeerde Provincie Utrecht) en Pui Mee Chan (STOWA/NOBV) gaat Inge Diepman in gesprek over maatregelen. Welke maatregelen worden onderzocht, welke informatie heeft een bestuurder nodig om keuzes te maken en waarop worden bestuurlijke keuzes gebaseerd? In de veldreportages gaat Inge Diepman op pad met Youri Egas (KTC Zegveld) om te kijken hoe waterinfiltratiesystemen eigenlijk werken en hoe broeikasgassen worden gemeten bij lisdoddeteelt in Zegveld. www.nobveenweiden.nl www.stowa.nlwww.veenweiden.nl TRANSCRIPTIEIvo de Wijs: Ze zijn zo kenmerkend voor Nederland: de prachtige veenweide gebieden. Het open, natte landschap met de ontelbare slootjes. Honderden jaren lang hebben we de waterstand in deze gebieden verlaagd, zodat het land geschikt werd voor wonen, werken en landbouw. Maar de grond droogt uit. En droge veengrond breekt snel af en zakt in. Met de afbraak van veen komen broeikasgassen vrij. En dat is een probleem. In het klimaatakkoord hebben we afgesproken dat de veenweiden gaan zorgen voor het verminderen van een jaarlijkse emissie van 1 megaton in 2030. Hoe gaan we dat doen? Wat weten we al en wat weten we nog niet? Het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden zoekt het uit. En wij zoeken mee, binnen aan tafel en buiten op reportage. Dit is een podcastserie over meten, weten en voorspellen. Over de fascinerende wereld van het veen, de passie van onderzoekers, en de weg naar minder uitstoot. Dit is Studio Veenweide met Inge Diepman.
00:01:08
Inge Diepman: Ja, warm welkom vanuit Zegveld, waar het Veenweide Innovatiecentrum ons weer hartelijk heeft ontvangen met koffie en cake, zoals ze gebruikelijk doen. Dank daarvoor. Aan onze mooie lisdoddetafel, mag ik vandaag ontvangen: Hanke Bruins Slot, hartelijk welkom. Gedeputeerde van de provincie Utrecht, met in de portefeuille onder andere natuur, landbouw en bodem. En Pui Mee Chan, programmamanager van het NOBV. Welkom beiden! Het was geen straf, hè, om hier vanochtend naartoe te rijden?
00:01:36
Hanke Bruins Slot: Nee, zeker niet. Prachtige zon, groene veenweiden, verre uitzichten en dus altijd een plezier om hier te zijn.
00:01:45
Inge Diepman: Voor jou dan, Pui Mee?
00:01:47
Pui Mee Chan: Nog steeds. Ik kom hier heel vaak, het is natuurlijk één van onze proef locaties, maar het blijft een cadeautje.
00:01:52
Inge Diepman: Ja, dat zal voor Hanke Bruins Slot-- Wat zeggen we eigenlijk, u of je?
00:01:55
Hanke Bruins Slot: Wat mij betreft 'je'.
00:01:57
Inge Diepman: Je? Dat doen we sowieso in deze podcastserie dus daar ben ik blij mee, want dat gaat steeds makkelijker naarmate je ouder wordt, merk ik. Vorig jaar hebben jullie als provincie een uitvoeringsprogramma bodemdaling 2020 2023 opgesteld, dit is ook goedgekeurd, dus het is niet de eerste keer dat je hier in Zegveld bent. Helemaal bekend met de materie. Het Utrechtse veenweidegebied omvat circa, heb ik gelezen, 42000 hectare veenweidegebied, dus bijna één derde van de provincie. Dat is circa 14 procent van het totale Nederlandse areaal, en daarvan is dan 30000 hectare bodemdaling-gevoelig. Dit is allemaal correct, neem ik aan, wat ik tot nu toe zeg?
00:02:35
Hanke Bruins Slot: Prachtige cijfers die je moeiteloos oplepelt, het is correct.
00:02:40
Inge Diepman: Hoeveel CO2-uitstoot is dat dan in dit gebied? Ligt dat gelijk aan wat we in Nederland zien?
00:02:44
Hanke Bruins Slot: Het is ongeveer 7 procent van Nederland, en vooral als je hier buiten staat, en dat dat zullen de Utrechters herkennen, is het gewoon een prachtig agrarisch-cultuurlandschap dat de moeite waard is om te behouden, en daarom is het ook zo belangrijk om die bodemdaling te remmen, om dit gebied gewoon een goede toekomst te geven.
00:03:04
Inge Diepman: Ja. Maar hoe groot is de opgave dan voor de bestuurder, Hanke Bruin Slot? Want het is, wat ik begreep uit deze podcastserie, geen makkelijke opgave.
00:03:13
Hanke Bruins Slot: Absoluut niet. Het is vooral ook een opgave waarbij het van belang is om met elkaar samen te werken, ook draagvlak te hebben voor de maatregelen en - en daarom ben ik ook zo blij met het nationaal onderzoeksprogramma - kennis op te doen van wat de effecten van maatregelen zijn. Cruciaal vind ik altijd bij bodemdaling en het remmen daarvan gewoon de kennis, ook uit het gebied. Zo belangrijk is het om te weten hoe het gebied in elkaar zit, en dat weten de bewoners van het gebied, de boeren, andere mensen, veel beter dan bestuurders.
00:03:43
Inge Diepman: Ik zag je onmiddellijk knikken, Pui Mee.
00:03:45
Pui Mee Chan: Ja, dat is ook de reden waarom wij in dit programma juist op die locaties onderzoek doen. En dat doen we niet alleen maar vanuit universiteiten, vanuit de wetenschap, want dat is wat afstandelijk, maar juist ook met die regionale verschillen. Daarom hebben we op verschillende plekken die onderzoeken en proberen we ook daar meteen input in te geven in de regionale veenweide strategieën. Want uiteindelijk levert het onderzoek kennis op, maar dat is maar één radertje in het geheel en moet het in het gebied tot maatregelen komen.
00:04:12
Inge Diepman: Hoe is het om programmaleider te zijn van dit onderzoeksprogramma want je bent geen onbekende in de wereld. Ik ken jou ook, omdat we elkaar regelmatig treffen bij bijvoorbeeld de waterschappen of bij STOWA. Je bent volgens mij ook programmaleider van Bouwen met Natuur.
00:04:26
Pui Mee Chan: Klopt.
00:04:27
Inge Diepman: Is dit ongeveer hetzelfde, is dat anders?
00:04:29
Pui Mee Chan: Nee, dit is heel anders en het is op dit moment het allerleukste en het meest uitdagende wat ik aan het doen ben.
00:04:36
Inge Diepman: Waarom?
00:04:37
Pui Mee Chan: Omdat het zo maatschappelijk relevant is, ik geloof heel erg in feiten en wetenschap als basis voor de bestuurders. Dus die wisselwerking tussen bestuur en wetenschap is heel belangrijk en dat dat doen wij hier. Eindelijk is er genoeg urgentie, is er genoeg geld om zo'n fundamenteel en ook toegepast onderzoek uit te kunnen laten voeren. We hebben daar ook tijd voor gekregen, een periode van vijf jaar om echt met gedegen kennis te komen en iets ook waar de maatschappij, maar ook de politiek op zit te wachten. Want het is onderdeel van het klimaatakkoord, zeker met zo'n IPCC-rapport dat afgelopen zomer uit is gekomen. Dus de urgentie is gewoon heel hoog. Dus je bent heel maatschappelijk relevant bezig en iedereen is hongerig naar die kennis.
00:05:22
Inge Diepman: Ja, het enthousiasme valt mij enorm op in deze podcastserie. Iedereen die in deze prachtige lisdoddetafel in Zegveld zit of die ik tref in het veld, is zo ongelooflijk bevlogen. Dat geldt overigens ook voor de man die we nu even gaan horen, want voor deze podcastserie hebben wij de 6M-cyclus gekozen als leidraad: een aanpak die voor bodemdaling en uitstoot van broeikasgassen in veenweide gebieden is uitgewerkt door Gilles Erkens. Hij is expert bodemdaling bij onderzoeksinstituut Deltaris en de universiteit van Utrecht. Het zijn de zes M's van meten, mechanistisch begrip, modelleren, maatschappelijke kosten-baten analyses, maatregelen en monitoren, en in deze editie draait het dus om:
00:06:01
Ivo de Wijs: De m van maatregelen.
00:06:04
Gilles Erkens: Het nemen van maatregelen tegen bodemdaling en broeikasgasuitstoot kan onderverdeeld worden in twee verschillende strategieën: een adaptatiestrategie waarbij je niets doet aan het proces zelf, maar waar je wel aanpast wat er gebeurt, en een mitigatie strategie, waarbij je de daadwerkelijke oorzaak ook probeert aan te pakken. En door de hele wereld zien we verschillende opties hiervan. Sommige landen zitten heel erg in de adaptatie, bijvoorbeeld in New-Orleans, die enorme dijksystemen bouwt, maar eigenlijk ook Nederland. We hebben al 1000 jaar te maken met adaptatie hier in Nederland. Al 1000 jaar laten we die bodemdaling en broeikasgasuitstoot gebeuren, en passen we ons op andere manieren aan door dijken te bouwen. Er zijn ook gebieden in de wereld die juist voor mitigatie kiezen en dat zij nu inspirerende voorbeelden voor ons. Bijvoorbeeld Tokio of Bangkok hebben echt ingegrepen op de bodemdaling zelf, waardoor er op lange termijn minder adaptatie maatregelen nodig waren. En ze op lange termijn goedkoper uit waren.
00:06:53
Ivo de Wijs: Dit is Studio Veenweide.
00:06:57
Inge Diepman: Waar kiest de provincie Utrecht voor, Hanke Bruins Slot?
00:07:00
Hanke Bruins Slot: Voor een aanpak waarbij het vooral van belang is om van onderop te werken met de mensen uit het gebied, en zo tot maatregelen te komen, en dat moet wel tot resultaat leiden, want we hebben gewoon een grote opgave waarbij we de bodemdaling dienen te remmen en de uitstoot dienen te verminderen. Dus het is gebiedsgericht, het is met mensen samen, maar niet vrijblijvend..
00:07:22
Inge Diepman: Maar zijn het adaptieve maatregelen of mitigatiemaatregelen die natuurlijk veel en veel meer vragen?
00:07:27
Hanke Bruins Slot: Ja, het is een combinatie ervan. Je zult altijd in het gebied moeten kijken: wat is de samenstelling van de grond? Wat zijn de mogelijkheden? Welk verdienmodel zit eronder? Wat is het toekomstperspectief? Dus het is eigenlijk het leggen van een puzzel in elke polder in het gebied, samen met andere partners, waarbij bijvoorbeeld waterschappen ook enorm belangrijk zijn. Want de toevoer van water, voldoende water, is voor een heleboel van die maatregelen randvoorwaardelijk d...