Operatie Onthechting: Aflevering 1 - Richting de duisternis
Operatie Onthechting, een podcast over de onverbloemde realiteit van oorlog
Marianne Ingleby erft het fotoarchief van haar opa Bruce Elkus, Amerikaans legerfotograaf. In 1944 vertrok hij naar het Japanse eiland Iwo Jima, bekend van een van de bloedigste slagen van de Tweede Wereldoorlog.
Ze stuit op expliciete oorlogsbeelden, van dood en verderf of seks in legerbordelen. De foto's blijken destijds nooit gepubliceerd: te ontluisterend. Marianne blijkt goud in handen te hebben. Ze is benieuwd naar de ervaringen van haar eigenzinnige opa, die naast honderden foto’s ook aangrijpende brieven vanaf het front naliet. Wat heeft hij meegemaakt aan het front? Waarom maakte hij foto’s buiten zijn opdracht? En welke herinneringen roepen ze op bij de Amerikaanse en Japanse veteranen?
Samen met radiomaker Laura Stek reist Marianne vanuit Nederland naar Amerika en Japan, gedreven door de vraag: hoe groot is het gat tussen wat we te zien krijgen en de realiteit van oorlog?
Aflevering 1 - Richting de duisternis
Marianne Ingleby krijgt het foto-archief van opa Bruce in haar schoot geworpen. Ze besluit op zoek te gaan naar de betekenis van de beelden. Ze gaat langs bij verschillende experts. De beelden blijken uniek. Ze wil graag naar Iwo Jima, waar nu nog een Amerikaanse militaire basis is. Kan ze het Pentagon overtuigen haar mee te nemen? Ze vertrekt naar de VS voor meer onderzoek. Daar stuit ze op een bijzondere vondst.
--------
34:24
Operatie Onthechting: Aflevering 2 - No glamour
Operatie Onthechting, een podcast over de onverbloemde realiteit van oorlog
Marianne Ingleby erft het fotoarchief van haar opa Bruce Elkus, Amerikaans legerfotograaf. In 1944 vertrok hij naar het Japanse eiland Iwo Jima, bekend van een van de bloedigste slagen van de Tweede Wereldoorlog.
Ze stuit op expliciete oorlogsbeelden, van dood en verderf of seks in legerbordelen. De foto's blijken destijds nooit gepubliceerd: te ontluisterend. Marianne blijkt goud in handen te hebben. Ze is benieuwd naar de ervaringen van haar eigenzinnige opa, die naast honderden foto’s ook aangrijpende brieven vanaf het front naliet. Wat heeft hij meegemaakt aan het front? Waarom maakte hij foto’s buiten zijn opdracht? En welke herinneringen roepen ze op bij de Amerikaanse en Japanse veteranen?
Samen met radiomaker Laura Stek reist Marianne vanuit Nederland naar Amerika en Japan, gedreven door de vraag: hoe groot is het gat tussen wat we te zien krijgen en de realiteit van oorlog?
Aflevering 2 - No glamour
Marianne reist naar New Orleans, waar de reünie van de laatste Iwo Jima veteranen plaatsvindt. Ze spreekt af met twee stokoude mariniers, in een poging dichter bij de oorlogservaring van haar opa te komen. De mannen vertellen emotioneel over de gruwelen die ze hebben meegemaakt. Marianne toont hen ook de foto’s van de Amerikaanse soldaten in de Japanse bordelen. Hoe reageren ze daarop? En zou Bruce de foto’s hebben verstopt voor het leger, om censuur te voorkomen?
--------
36:46
Geen geld of geweld: de vergeten Bellamyaanse droom
Grote kans dat je er nog nooit van gehoord hebt: Bellamyanen, de aanhangers van het gedachtegoed van de Amerikaanse schrijver Edward Bellamy. En toch waren er in Nederland vanaf de jaren dertig duizenden Bellamyanen met afdelingen in het hele land. Hun ideaal: een samenleving zonder geld, zonder geweld en met gelijkheid voor iedereen.
Programmamaker Katinka Baehr maakte een documentaire op basis van interviews uit twee VPRO-documentaires uit ons archief: de radiodocumentaire 'In de ban van Bellamy's Droom' (https://www.vpro.nl/speel~POMS_VPRO_381970~in-de-ban-van-bellamy-s-droom-het-spoor-terug~.html) van Geert de Vries uit 1987 en de televisiedocumentaire 'Vergeelde Toekomst' (https://www.vpro.nl/speel~WO_VPRO_041641~cherry-duyns-vergeelde-toekomst-lotgevallen-vpro-1979-1uur-4-min~.html) van Cherry Duyns uit 1979.
--------
22:59
Billie Holiday – Vreemd fruit in het Concertgebouw
In de nacht van 23 op 24 januari 1954 treedt de dan al wereldberoemde Amerikaanse jazz-zangeres Billie Holiday op in het Concertgebouw in Amsterdam. Als ze het lied ‘Strange fruit’ zingt, over de lynchpartijen in haar thuisland, breekt er in de zaal gelach uit. Holiday verlaat woedend het podium. Het is een dramatisch einde van een toch al dramatisch verlopen dag, waar zij in haar biografie met geen woord over rept.
Programmamakers: Hans Hylkema en Rudie Kagie
Montage: Jelle Redeker
Geluid: Erik Langhout
De stemmen zijn van:
Gijs Scholten van Aschat
Tim de Wit
Chris Kijne
Atze de Vries en
Abdou Bouzerda
Eindredactie: Katinka Baehr
--------
35:22
De Strijd om het Herdenken
Negen op de tien Nederlanders staat op 4 mei op de een of andere manier stil bij Dodenherdenking. Dat blijkt uit het jaarlijkse vrijheidsonderzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Tegelijkertijd lijkt de discussie over wat en wie te herdenken dit jaar heviger dan ooit. Denk aan de alternatieve herdenking in Den Haag, waar ook aandacht zal zijn voor de genocide in Gaza. Daar is de hele week al discussie over.
Maar strijd om het herdenken is allesbehalve nieuw. Programmamaker Laura Lubbers onderzocht de geschiedenis van die strijd aan de hand van oorlogsmonumenten in Amsterdam. De stad is er mee bezaaid. En ieder oorlogsmonument verbeeldt een ander perspectief op de oorlog.
Kunnen we ‘samen’ herdenken of is dat altijd al een illusie geweest?
De strijd om het herdenken is een documentaire van Laura Lubbers en een co-productie van de VPRO en Prospektor.
De documentaire is mede mogelijk gemaakt door het Amsterdams 4 en 5 mei Comité.
Creatief producent: Eefje Blankevoort
Muziek: Rory Ronde
Eindmix: Alfred Koster
Eindredactie: Katinka Baehr
Beluister hier de mooiste historische verhalen. Het Spoor Terug is de documentaire-rubriek van geschiedenisprogramma OVT. Elke week vind je hier een nieuw geschiedenisverhaal, verteld door verschillende makers, in 1 of meer delen. Meer geschiedenis? Ga naar de podcast van OVT.
Netherlands