Onbeperkt bewegen
Iedereen in Nederland moet zich vrij kunnen bewegen op straat, in het vervoer of in een gebouw. Bruggen, tunnels, winkelcentra, kantoren, rotondes: soms zijn er maar kleine aanpassingen nodig om het voor iedereen toegankelijk te maken. Toch gebeurt het lang niet altijd en lopen mensen met een beperking regelmatig tegen problemen aan. Hoe kunnen we er met elkaar voor zorgen dat gemeenten hier nog meer rekening mee houden? Vaak zit dit niet in lastige beleidskeuzes maar juist in pragmatische oplossingen. Marina Aalbers van de gemeente Amersfoort en Detmer Hoekstra van de gemeente Zwolle vertellen hoe zij dit aanpakken en ook waar zij tegen aan lopen. Esther Döll en Jan Pijnaker, beiden visueel beperkt, geven advies: handige tips en tricks om de mogelijke problemen al in de ontwerpfase aan te pakken. Met als missie: Onbeperkt Bewegen! in de openbare ruimte. Transcript Podcast ONBEPERKT MEEDOEN! van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Aflevering 1 - Onbeperkt Bewegen Eva Eikhout: Hoi lieve luisteraar en welkom bij deze podcast ‘Onbeperkt meedoen!’. We zitten op dit moment in Hilversum, in een heel mooi hotel, en de zon schijnt buiten. Ik heb er heel veel zin in, ik vind heel erg leuk dat ik deze podcast mag hosten. Mijn naam is Eva Eikhout, jullie kunnen mij onder andere kennen van mijn werk dat ik bij BNN-VARA heb gemaakt en ik ben ook betrokken geweest bij het INC. Festival, waarna deze podcast is ontstaan. Tegenover mij aan tafel zitten Marina Aalbers en Esther Döll. Ik ga jullie zometeen zelf vragen jullie voor te stellen, maar allereerst: van harte welkom. Marina Aalbers: Dankjewel. Esther Döll: Dankjewel. Eva Eikhout: Esther, mag ik jou vragen jezelf eerst even kort voor te stellen? Wie ben je, wat doe je, en waarom zit je hier? Esther Döll: Ik ben Esther Döll, ik kom uit Amersfoort en ik ben ervaringsdeskundige bij Toegankelijkheid Amersfoort, onder andere, en bij de Oogvereniging doe ik van alles op toegankelijkheid. Ik ben zelf visueel gehandicapt. Eva Eikhout: Wat voor een visuele beperking heb je? Esther Döll: Ik heb de oogziekte aniridie, dat is dat je geen iris hebt. Met mijn linkeroog zie ik niks, met mijn rechteroog zie ik een paar procent. Ik heb vroeger meer gezien, maar dat is achteruit gegaan. Eva Eikhout: Marina, mag ik jou dan ook vragen jezelf voorstellen? Wie je bent, wat je doet en waarom je hier zit? Marina Aalbers: Nou, ik ben Marina Aalbers, ik werk bij de gemeente Amersfoort. Ik was eerst projectleider toegankelijkheid, nu heet het beleidsregisseur - omdat het een vaste plek in de organisatie heeft gekregen. We werken aan negen aandachtsgebieden samen met collega’s en partijen in de stad. Wij proberen de stad echt toegankelijker te maken voor alle mensen, of alle inwoners en bezoekers, met een beperking. Eva Eikhout: Werken jullie ook veel samen? Marina Aalbers: Ja, we hebben regelmatig contact, maar dat is vaak omdat Esther onze ogen en oren in de stad is, en vaak meldingen doorgeeft waar ik dan weer mee aan de slag kan. Eva Eikhout: Wat betekent dat verdrag voor jullie werk? Marina Aalbers: Ja, dat betekent voor heel veel collega's dat er een aandachtsgebied bijgekomen is. En begin was het ook een beetje de zucht van: we hebben al duurzaamheid en nu ook toegankelijkheid er nog bij. Eva Eikhout: Ja? Dus daar werd het een beetje… ja, echt? Marina Aalbers: Nou, sommige mensen hadden wel zoiets van: jeetje, dat is een nieuw vakgebied, ik moet me daar in verdiepen. Ik wil er wel wat mee, maar het betekent ook iets voor budgetten en voor capaciteit. Eva Eikhout: Want duurzaamheid kwam eerst en daarna kwam pas toegankelijkheid? Marina Aalbers: Ja, duurzaamheid, daar zijn gemeenten denk ik al langer mee bezig en toegankelijkheid is natuurlijk... In 2016 heeft het pas wat voeten in aarde gekregen, zou ik maar zeggen, in Nederland. Eva Eikhout: Ja, het VN-verdrag, ja. Marina Aalbers: Ja, en daarna probeer je dat dan bij de collega's onder de aandacht te brengen, zodat ze er ook echt mee aan de slag gaan. Maar heel veel zien het nu wel als een leuke uitdaging, maar ook belangrijk om het te doen. Ze zien het belang ervan in en gaan er graag mee aan de slag. En soms moeten we nog wel even zoeken naar dingen als capaciteit en geld om dingen ook echt wel voor elkaar te krijgen. Maar de wil is er zeker wel. Eva Eikhout: Esther, kom ik even bij jou. Ik weet niet of je hem zo genereus of generaliserend kunt beantwoorden. Maar stel dat ik jou vraag: op een schaal van 1 tot 10, hoe toegankelijk is gemeente Amersfoort? Esther Döll: Ja, het is de laatste jaren wel steeds meer geworden en ze zijn er wel hard mee aan de gang. Dus ja, ik denk dat we wel naar een 7 of 8 gaan en we gaan wel een hele goede kant op. Eva Eikhout: Een 7,5? Esther Döll: Ja, een 7,5, gaan we aardig naar de 8 toe. Eva Eikhout: Ja, gaan we wel naar de 8? Esther Döll: Ja volgens mij wel, Marina is vooral flink alles uit de kast aan te halen om het goed toegankelijk te maken. Eva Eikhout: Mede dankzij jouw input als ervaringsdeskundige. Esther Döll: Ja, als ervaringsdeskundige, en als ervaringsdeskundigen hebben we ook contact met elkaar. Als ik ergens niet uitkom, dan geven anderen weer feedback, we betrekken elkaar ook heel erg. Eva Eikhout: Kun je een voorbeeld geven van wat voor een input je hebt gegeven? Esther Döll: We zijn in Amersfoort met verschillende dingen bezig. We zijn afgelopen jaar dan bezig geweest met winkelcentrums toegankelijk maken. Wij hebben de geleidelijnen, voor visueel gehandicapten, dat hij weer toegankelijk is. En nou ja, daar gaan we nu meer wijkcentrums, winkelcentrums, op aanpassen. We hebben er nu vier en we zijn druk in Amersfoort nu bezig met station Amersfoort, dat gaat veranderen met de reorganisatie. Het nieuwe stadhuis dat gaat veranderen en daar worden wij bij betrokken, van ja: hoe toegankelijk moet het zijn? Gewoon zulke dingen. Zowel binnen als buiten, het is heel breed. Eva Eikhout: Ja. Wat betekenen al deze aanpassingen voor jou? Zorgt ervoor dat je dan een stukje onafhankelijkheid terugkrijgt? Zo'n stukje zelfredzaamheid? Esther Döll: Dat stukje zelfredzaamheid. Dat je er zelfstandig heen kan, zelfstandig het gebouw in. Let op de contraverlichting. Het openbare, hoe toegankelijk is het, is het openbaar vervoer erheen... Niet alleen voor mij als visueel gehandicapte, maar ook voor mensen met een rolstoel. Is het toegankelijk daarbinnen en zijn de deuren wel breed genoeg? Eva Eikhout: Want vertel even hoe het werkt, zeg maar. Zegt de gemeente: oké, wij gaan bijvoorbeeld het zwembad aanpassen. Word jij dan gebeld van: hé, Esther, we gaan het zwembad aanpassen, kun je ons vertellen wat we moeten doen? Of gaan ze eerst een plan bedenken en zeggen ze dan pas tegen jou: hé, we hebben dit bedacht, wat vind je ervan? Esther Döll: Nou, dat was voor mij wel merendeel met het zwembad. Het was helemaal opnieuw gebouwd en daar hebben ze niet echt 100% naar ons geluisterd. Marina Aalbers: In het programma van eisen zijn toen eisen opgenomen voor toegankelijkheid en het moest ook met het ITS-keurmerk worden opgeleverd. Eva Eikhout: ITS-keurmerk? Marina Aalbers: Integrale Toegankelijkheid Standaard, dat is een hele goede richtlijn om overal voor te gebruiken bij nieuwbouw en herinrichting, daar verwijzen wij vaak naar. En dat stond hier ook voorgeschreven. En dat gebouw is uiteindelijk ook wel opgeleverd met een ITS-keurmerk. Maar het enige wat bijvoorbeeld nog niet goed is, is contrasten. Dus als je een lichte tegel op de wand doet en op de vloer kunnen mensen als Esther zich niet zelfstandig oriënteren in het zwembad. Sommigen gaan daardoor dus niet zwemmen. Stoten de tenen bijvoorbeeld iedere keer. Supervervelend. Dat zijn dingen die achteraf ook niet te herstellen zijn, eigenlijk. Eva Eikhout: Nee, lastig in ieder geval, inderdaad. Marina Aalbers: Ja, dan moet je tegels gaan slopen. Dus daarom hebben we nu ook gezegd van... Nu gaan we het nieuwe stadhuis maken en dan gaan we ook weer strengere eisen opnemen in dat programma van eisen. We trekken ook onze ervaringsdeskundige er al bij, om de belangrijkste aandachtspunten echt helemaal uit te schrijven. Eva Eikhout: Aan de voorkant ze al betrekken, dus aan het begin. Want volgens mij, voor mijn gevoel. Ik heb ook te maken met, ik heb zelf ook een lichamelijke beperking, heb grotendeels afwezigheid van armen en benen. Ook veel te maken met toegankelijkheid. Ik heb toch altijd het gevoel dat als we vanaf het begin, ik weet niet hoe jij dat ervaart hoor Esther, maar als we niet vanaf de voorkant betrokken worden, dan gaan er achteraf altijd foutjes komen. Esther Döll: Ja, dat zie je wel weer bij het zwembad. Daarom willen we nu vooral, als er weer wat nieuws is, worden wij er weer bij betrokken. Eva Eikhout: Precies. Ja, en dat is misschien een verbeterpunt in dit opzicht dan met het zwembad dat het inderdaad nog eerder mag. Marina Aalbers: En het liefste van alle fases, eigenlijk van begin tot en met einde moet je gewoon proberen om een ontwerper en aannemer, een uitvoerder, projectleiders, iedereen die erbij betrokken is als specialist er gewoon scherp op te houden. Blijven bewaken, ook vragen om onafhankelijke toetsing per fase. Dat gaan we nu dus bij het stadhuis doen. Zodat het gewoon tussentijds ook kan worden bijgestuurd. Eva Eikhout: Ja precies. Esther, jij had net over dat je met meerdere ervaringsdeskundigen samenwerkt. Jullie hebben ook onderling contact, zijn dat dan alleen mensen die net zoals jij een visuele beperking hebben? Of zijn dat ook verschillende beperking...