6. ‘Strategisch directeur’ Amsterdams bedrijf deed zaken met Telegram en FSB
In een kantoortje in Amsterdam-Zuidoost is een bedrijf gevestigd dat wereldwijd servers van Telegram beheerde. Vanuit hetzelfde werkadres doen twee Russen zaken met de Russische strijdmacht en geheime dienst, blijkt uit onderzoek van BNR. Het gaat om Vladimir V. en Aleksei Z. Vladimir is een 45-jarige Russische netwerkingenieur, ondernemer, en oprichter van GlobalNet. De 46-jarige Aleksei is sinds 2021 directeur van deze onderneming. BNR deed onderzoek naar GlobalNet in het kader van de podcast Telegramterreur, waarvan vandaag de laatste aflevering verschijnt. Zowel V. als Z. ontkent de Europese sanctieregels te overtreden. V. heeft nauwe banden met Telegram en de oprichter van het platform, Pavel Durov. V. onderhield namens Telegram zakelijke contacten met andere bedrijven en gaf zich op sommige momenten zelfs uit als CFO, zo blijkt uit rechtbankstukken in het bezit van BNR. GlobalNet levert al sinds 2016 in Rusland telecomdiensten aan Voentelekom, een mobiele provider van het Russische leger, en sinds 2024 aan een onderzoeksinstituut voor kernenergie. Dat blijkt uit openbare aanbestedingsdocumenten die in handen zijn van BNR. IStories, een website van de Russische journalist-in-ballingschap Roman Anin, berichtte eerder over deze link tussen Telegram en de Russische overheid. Vorig jaar werd GlobalNet overgenomen door Vladimirs schoonbroer. Vladimir V. speelt een rol bij het in de lucht houden van de chatapp Telegram. Hij was onder meer verantwoordelijk voor installatie van Telegramservers in Amsterdam, Miami en Singapore. Een van zijn andere bedrijven, GNM, is nog steeds actief voor Telegram, zo laat V. aan BNR weten. Het contract voor het serverbeheer in Amsterdam zou echter in 2020 door een andere partij zijn overgenomen. Foto toont kantoor in Zuidoost Formeel staat GlobalNet geregistreerd op een Russisch adres. BNR ontdekte dat het werk van GlobalNet deels vanuit Nederland is aangestuurd. Aleksei, de directeur van Globalnet, zegt op zijn LinkedIn-profiel sinds 2022 in Amsterdam te zijn gevestigd. Op een foto is zijn kantoor in Zuidoost duidelijk zichtbaar. BNR bracht een bezoek aan het kantoor. Hoewel Aleksei op dat moment niet aanwezig was, bleek zijn naam bij de receptie bekend. Op LinkedIn geven vijf andere werknemers van GlobalNet ook Nederland op als woonplaats. Gearchiveerde versies van de Engelstalige website van GlobalNet laten ook een kantooradres in Amsterdam zien. 'GlobalNet werkt niet vanuit Nederland' Vladimir laat in een reactie aan BNR weten dat 'naar mijn weten' GlobalNet geen personeel in Nederland heeft. 'GlobalNet opereert uitsluitend in Rusland en het is nooit anders geweest.' Europese activiteiten ontplooit Vladimir exclusief vanuit GNM Inc., een op Antigua gevestigde holding. Aleksei Z. bevestigt deze lezing. Zijn LinkedIn-profiel heeft hij ooit aangepast omdat er mogelijk sprake van was dat hij in Amsterdam zou gaan werken – in werkelijkheid is dit echter nooit gebeurd, zegt hij. Hetzelfde geldt voor zijn vijf collega's die op LinkedIn zeggen in Nederland te werken. Volgens Aleksei is het er ook nooit van gekomen de foutieve gegevens op LinkedIn te corrigeren. 'Ik woon in Rusland', aldus Aleksei. 'En GlobalNet is niet in Europa actief – het heeft ook nooit diensten verleend op Europees grondgebied.' Omdat GlobalNet in Rusland is gevestigd mag het leveren aan in Europa gesanctioneerde partijen, zegt Aleksei. 'Contracten worden volledig in Rusland uitgevoerd, in overeenstemming met de Russische wet', aldus de directeur. De naam GlobalNet duikt echter vaak op in Europese IT-vakpers. Het bedrijf wordt hierbij soms omschreven als 'Nederlands' en lokale werknemers worden geciteerd. Aleksei zegt dat er mogelijk verwarring is ontstaan omdat de merknaam 'GlobalNet' tot voor kort ook gebruikt werd door bedrijven van Vladimir die wel in Europa diensten leveren. ‘Vergunning vooraf vereist’ Voentelekom, de telecomprovider van de Russische strijdkrachten, staat sinds 2022 op de Europese sanctielijst. Als GlobalNet deels vanuit Nederland opereert is het volgens sanctierechtadvocaat Heleen over de Linden GlobalNet duidelijk in overtreding door zaken te doen met de legerprovider. 'Vanzelfsprekend is het verboden om direct of indirect zaken te doen met gesanctioneerde Russische bedrijven en personen', aldus Over de Linden. Volgens sanctierechtadvocaat Sebastiaan Bennink van Bennink Dunin-Wasowicz is het leveren van IT-adviesdiensten aan de Russische regering of bedrijven zelfs altijd verboden. Er zijn uitzonderingen, zoals diensten die noodzakelijk zijn voor communicatie tussen de Europese Unie en Rusland, zegt Bennink, 'maar daarvoor is een vergunning vooraf vereist’. GlobalNet beschikt niet over zo'n vergunning. Vladimir V. leverde via een ander bedrijf, het in Sint-Petersburg gevestigde ElektronTelecom, óók hardware aan de Russische geheime dienst. Het gaat om netwerkapparatuur en bekabeling in Sint-Petersburg. Dit is te lezen in een contract tussen het bedrijf en de geheime dienst dat iStories met BNR heeft gedeeld. De banden tussen Vladimir en de geheime dienst zijn saillant omdat hij als onderdeel van zijn werk toegang had tot Telegramservers. Ook Vladimirs werk kent een belangrijke Nederlandse link. Hij woont weliswaar in Zwitserland, op LinkedIn profileert Vladimir zich als 'strategisch directeur' van een Nederlandse bv die in het kantoor in Amsterdam-Zuidoost is gevestigd: Global Network Management Services. Op de website van het bedrijf prijkte tot voor kort ook een foto van hem. Volgens de Kamer van Koophandel is de Nederlandse bv in handen van een Nederlandse belastingadviseur, zonder achtergrond in netwerktechnologie. Kort nadat BNR contact met deze adviseur opneemt, wordt de website van het bedrijf offline gehaald. Een maand later is de site weer in de lucht – maar ditmaal zonder foto van Vladimir. 'Journalisten kiezen ervoor ons aan te vallen' Vladimir bevestigt dat één van zijn Russische bedrijven zaken deed met de FSB. Het zou echter gaan om een 'kleinschalig' contract voor hardware die niet voor spionage of surveillance gebruikt wordt. Vladimir vindt dat hij doelwit is van een hetze. 'Nederland importeerde 0,8 miljard kuub Russisch gas in 2023, geld dat ten goede kwam aan de oorlog. Duizenden Europese bedrijven doen nog steeds zaken in Rusland. 'En toch kiezen journalisten ervoor om een kleine telecomprovider aan te vallen.' Telegram laat in een reactie weten dat GNM – het 'Europese' bedrijf van Vladimir – slechts 'een van de tientallen' is waarvan Telegram telecomdiensten afneemt. Deze partijen hebben nooit toegang tot gebruikersdata, 'zelfs als ze op instructie van Telegram hardware installeren'. Telegram zegt nooit zaken te hebben gedaan met GlobalNet. Vladimir V. zegt dat hij wel fysiek toegang had tot servers van Telegram, maar nooit tot gebruikersdata. Over de makers Eric van den Berg (1980) is eindredacteur van BNR’s onderzoeksredactie. Hij onderzoekt de schaduwzijde van sociale media en technologie, met een scherp oog voor de schade die grote internetbedrijven aan onze samenleving toebrengen.Lisanne Wichgers (1992) is onderzoeksjournalist bij BNR. Met precisie ontleedt ze data en cijfers en legt zo de verborgen afhankelijkheden en gevolgen van digitale systemen bloot. Dankzij haar academische achtergrond aan Stanford gaat ze vastberaden op zoek naar wat anderen liever verborgen houden.Thijs van Dorssen (1993) is een ervaren onderzoeksjournalist en een van de weinige radioverslaggevers gespecialiseerd in tech. Het vertalen van diepgravende research naar begrijpelijke en menselijke verhalen in de vorm van strak gemonteerde audio, is wat hij het liefste doet. Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Netherlands