Iedere tijd baart zijn eigen monsters. Mensen die we afkeuren, buitensluiten en ontmenselijken. Kortom: vijanden. Hebben we monsters nodig om onze eigen menselijkheid te bewijzen? Wie bepaalt waar normaal ophoudt en abnormaal begint - en hoe wordt die grens in de samenleving bewaakt? En als we eenmaal een monster hebben gecreëerd, hoe ver reikt dan onze bereidheid om ermee samen te leven? Kun je monsters gedogen, misschien zelfs begrijpen - of moet je hen buitensluiten om zelf goed te kunnen te lijken?
Onder leiding van Arnon Grunberg onderzoeken denkershoe en waarom we anderen tot monsters bestempelen.
Meer over de aflevering en de gasten vind je op onze site (https://www.human.nl/het-filosofisch-kwintet/artikelen/samenleven-met-monsters).
--------
50:21
#1 - Het kwaad herdacht (S15)
"Als iets de mensheid redden kan, dan is het wel het geheugen,” zei Auschwitz-overlevende Elie Wiesel. Een tijd is de Shoah het fundament geweest onder onze morele opvattingen, maar er lijkt betonrot in het fundament te zijn geslopen. Hebben we een gedeelde herinneringscultuur nodig om het enigszins met elkaar uit te houden? Als het geheugen een medicijn is kan een overdosis ook ziek maken. En als de politisering van herinneringscultuur onvermijdelijk is, is die herinneringscultuur dan niet gewoon een vorm van politieke strijd?
Onder leiding van Arnon Grunberg onderzoeken denkers in een speciale aflevering het belang van pijnlijke herinneringen. Deze aflevering werd opgenomen tijdens de Nacht van de Filosofie Amsterdam.
Meer over de aflevering en de gasten vind je op onze site. (https://www.human.nl/het-filosofisch-kwintet/kijk/overzicht/Seizoen-2025/aflevering-1.html)
--------
53:40
#7 - Kan de spelende mens ons redden? (S14)
Zonder speelse levenshouding verliezen we beschaving, waarschuwde Johan Huizinga in zijn boek Homo Ludens uit 1938. Spel vraagt om samenwerking, spel is een uitnodiging tot relativeren, spelen is een kenmerk van vrijheid en is alleen al daarom een onontbeerlijk element van een gezonde samenleving. Huizinga zag in zijn tijd - vlak voor de Tweede Wereldoorlog - het tegenovergestelde gebeuren: hang naar sensatiezucht en gemakkelijk te verteren meningen, een gebrek aan humor en onverdraagzaamheid tegenover groepsgenoten.
Is er ruimte voor het spel in een samenleving waarin doelmatigheid koning is? Hoe spelen wij? Kunnen we de fluïditeit en dubbelzinnigheid van het spel nog accepteren? Welke rol spelen valsspelers en spelbrekers? En mag je nog spelen met je vijanden? In krap een uur onderzoekt presentator Arnon Grunberg deze vragen met Vlaamse en Nederlandse denkers.
Deze aflevering van Het Filosofisch Kwintet is een samenwerking met deBuren die met het festival We zullen doorgaan het twintig-jarige bestaan viert.
Meer over de aflevering en de gasten vind je op onze site (https://www.human.nl/het-filosofisch-kwintet/kijk/overzicht/seizoen-2024/extra-uitzending.html).
--------
48:35
#6 - Rechtsstaat en intimiteit (S14)
Intimiteit en seksualiteit zijn onderwerp van felle discussie. Wat is privé, wat is publiek?
Is de rechtsstaat welkom in ons bed?
Mag of moet de rechtsstaat zich bemoeien met onze persoonlijke levens? Zijn omgangsvormen rondom seksualiteit, fantasie, en grensoverschrijdend gedrag aan herziening toe? Kunnen we dit zelf onderling niet meer oplossen? Waar begint en eindigt consent? En is dit in wetten of regels te vangen, of raken we in onze wens tot veiligheid en bescherming ook iets kwijt?
--------
48:22
#5 - Rechtsstaat en grenzen (S14)
Migratie, klimaat, belastingontwijking... grote problemen van vandaag zijn vaak niet meer op nationaal niveau op te lossen. Machtige megabedrijven maken op internationale schaal de dienst uit, en beschikken over geldkassen die groter zijn dan sommige landen.
Is de nationale rechtsstaat nog wel houdbaar?
Wie beschermt dan de publieke ruimte? Wat heeft de nationale rechtsstaat nog te vertellen als problemen grensoverstijgend zijn? Brengt een ongelijk speelveld rechtsstatelijke principes in gevaar? En wie is de hoogste rechter in internationale disputen?
Arnon Grunberg gaat in deze aflevering in gesprek met universitair hoofddocent rechtsfilosofie Tamar de Waal, hoogleraar rechtsfilosofie Hans Lindahl, hoogleraar International Governance Kutsal Yesilkagit en advocaat Channa Samkalden.
In Het Filosofisch Kwintet, waarin luisteren minstens even belangrijk is als spreken, is doorgronden het motto en het twistgesprek taboe. In krap een uur probeert presentator Arnon Grunberg, samen met vier gasten, een actueel thema te doorgronden. Het doel: het begrip met betrekking tot een bepaald onderwerp naar hoger plan brengen.
Netherlands