Kennis & Co

Volgende week laat de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie een ballon op boven de Zuidpool: GUSTO. En niet zomaar een: een uitzonderlijk grote ballon gevuld met helium die gaat opstijgen tot in de stratosfeer. Eronder hangt een telescoop met ook enkele Nederlandse onderdelen. Die telescoop gaat metingen verrichten aan het stof en gas tussen de sterren - het interstellaire medium. Wat is dat en wat valt daarover te leren? Jop de Vrieze en Rob Ramaker vragen het Floris van der Tak, hoogleraar sub-millimeter sterrenkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen en onderzoeker bij het Nederlands Instituut voor ruimteonderzoek (SRON). Verder onder meer: verrassend bewijs voor het ineenstorten van de West-Antarctische ijskap 100.000 jaar geleden, babbelende ouders leiden tot brabbelende kinderen en een algoritme dat je kans op overlijden berekent. Bronnen: * Wetenschappelijke verklaring ster van Bethlehem: https://inews.co.uk/news/science/explained-science-behind-christmas-112819 (https://inews.co.uk/news/science/explained-science-behind-christmas-112819) * Babbelende ouders krijgen brabbelender kinderen: https://www.science.org/content/article/kids-chattier-parents-are-more-talkative-may-have-bigger-vocabulary (https://www.science.org/content/article/kids-chattier-parents-are-more-talkative-may-have-bigger-vocabulary) * Bewijs in het genoom van inktvissen voor ineenstorting West-Antarctische ijsplaat: https://www.science.org/content/article/lost-history-antarctica-revealed-octopus-dna (https://www.science.org/content/article/lost-history-antarctica-revealed-octopus-dna) * Saturnus' maan heeft basisingrediënten voor leven: https://www.nature.com/articles/s41550-023-02160-0 (https://www.nature.com/articles/s41550-023-02160-0) * SRON-website over GUSTO-project: https://www.sron.nl/gusto/ (https://www.sron.nl/gusto/) * Model voorspelt kans op overlijden: https://www.science.org/content/article/algorithm-could-predict-your-health-income-and-chance-premature-death (https://www.science.org/content/article/algorithm-could-predict-your-health-income-and-chance-premature-death) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS  Host: Jop de Vrieze  Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze  Techniek: Jop de Vrieze, Stijn Goossens Eindredactie: Gerda Bosman     Vragen? Mail de redactie: [email protected] (mailto:[email protected]%20)   Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972)

Wetenschappers hebben een nooit eerder waargenomen loodlaag aan het licht gebracht in De Nachtwacht. Waarom smeerde Rembrandt het in godsnaam over het hele doek? Het Amsterdamse onderzoeksteam bestudeerde het schilderij met röntgenstraling en een deeltjesversneller, en kwamen zo tot verschillende nieuwe inzichten, waaronder de aanwezigheid van die  loodlaag. Lood, dat zit in lichte kleuren als loodwit, maar dat smeer je niet over het hele schilderij. Hoogleraar moleculaire spectroscopie Katrien Keune legt aan presentatoren Jop de Vrieze en Bouwe van Straten uit waarom ze denkt dat Rembrandt die laag nodig achtte.  Verder: een verklaring én mogelijke remedie voor ernstige zwangerschapsmisselijkheid, vonnis vernietigd van Australische moeder die twintig jaar vastzat omdat ze haar kinderen vermoord zou hebben, een eerste nieuwszender zonder nieuwslezers maar met AI en beschuldigde dino-onderzoeker vertoonde inderdaad wetenschappelijk wangegdrag.     Bronnen:  Oorzaak zwangerschapsmisselijkheid gevonden: https://www.science.org/content/article/sensitivity-fetusmade-hormone-may-drive-severe-pregnancy-sickness  (https://www.science.org/content/article/sensitivity-fetusmade-hormone-may-drive-severe-pregnancy-sickness) Veroordeelde moeder na 20 jaar vrijgesproken dankzij DNA-bewijs  https://nos.nl/artikel/2501531-vonnis-vernietigd-australische-moeder-20-jaar-onterecht-vast-voor-kindermoorden  (https://nos.nl/artikel/2501531-vonnis-vernietigd-australische-moeder-20-jaar-onterecht-vast-voor-kindermoorden) Artikel Wired over zaak Australische moeder: https://www.wired.com/story/kathleen-folbigg-sudden-infant-death-mystery/  (https://nos.nl/artikel/2501531-vonnis-vernietigd-australische-moeder-20-jaar-onterecht-vast-voor-kindermoorden) Operatie Nachtwacht: https://www.rijksmuseum.nl/nl/zien-en-doen/tentoonstellingen/operatie-nachtwacht (https://www.rijksmuseum.nl/nl/zien-en-doen/tentoonstellingen/operatie-nachtwacht) Publicatie loodlaag De Nachtwacht:  www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adj9394  (http://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adj9394)   Dino-wetenschapper pleegde wetenschappelijk wangedrag: https://www.science.org/content/article/dino-extinction-researcher-committed-research-misconduct-not-fraud-university-report  (https://www.science.org/content/article/dino-extinction-researcher-committed-research-misconduct-not-fraud-university-report) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS   Host: Jop de Vrieze  Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze  Techniek: Jop de Vrieze  Eindredactie: Gerda Bosman     Vragen? Mail de redactie: [email protected] (mailto:[email protected]%20)  Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972  (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972%20 %20)

Komt kernfusie nu dan echt in zicht? Het proces geldt al tientallen jaren als de heilige graal in de energie-opwekking: het levert geen CO2-uitstoot op, er is weinig ruimte voor nodig en er ontstaat geen kernafval. Maar de ontwikkeling van het rendabel maken van kernfusie op aarde gaat tergend langzaam. Tot nu, wellicht. Want de Amerikaanse regering gaat er vol op inzetten door allerlei bedrijven te gaan stimuleren. Die moeten volgens de ‘Musk-aanpak’ van proberen, falen en leren doorbraken gaan forceren. Niek Lopes Cardozo, hoogleraar wetenschap en technologie van kernfusie aan de TU Eindhoven, is door de nieuwe ontwikkelingen hoopvol gestemd. Wetenschapsjournalisten Jop de Vrieze en Bouwe van Straten bevragen hem.    Verder: wat je de echte leeftijd van jouw organen? Gestolen data bij dna-testbedrijf 23AndMe, soa's in de lift en mannetjesmuggen verleerden het prikken.    Bronnen:  Discussie over uitspraken voorzitter COP28:   https://www.theguardian.com/environment/live/2023/dec/04/cop28-backlash-after-president-claims-no-science-behind-fossil-fuel-phase-out  (https://www.theguardian.com/environment/live/2023/dec/04/cop28-backlash-after-president-claims-no-science-behind-fossil-fuel-phase-out) https://www.theguardian.com/environment/2023/dec/03/back-into-caves-cop28-president-dismisses-phase-out-of-fossil-fuels  (https://www.theguardian.com/environment/2023/dec/03/back-into-caves-cop28-president-dismisses-phase-out-of-fossil-fuels) Niet al je organen verouderen even snel:  https://www.nature.com/articles/d41586-023-03821-w  (https://www.nature.com/articles/d41586-023-03821-w) Data veel gebruikers gestolen 23AndMe  https://www.theverge.com/2023/12/4/23988050/23andme-hackers-accessed-user-data-confirmed  (https://www.theverge.com/2023/12/4/23988050/23andme-hackers-accessed-user-data-confirmed) Toename soa’s in Europa:  https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/rising-rates-sexually-transmitted-infections-across-europe  (https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/rising-rates-sexually-transmitted-infections-across-europe) Toename gonorroe in Nederland:  https://www.rivm.nl/nieuws/in-2023-meer-soa-consulten-stijging-gonorroe-zet-door  (https://www.rivm.nl/nieuws/in-2023-meer-soa-consulten-stijging-gonorroe-zet-door) Zorgelijke situatie hiv in Europa:  https://www.who.int/europe/news/item/28-11-2023-no-time-to-waste-to-tackle-its-hiv-epidemic-the-european-region-must-urgently-increase-testing-and-address-persistent-stigma  (https://www.who.int/europe/news/item/28-11-2023-no-time-to-waste-to-tackle-its-hiv-epidemic-the-european-region-must-urgently-increase-testing-and-address-persistent-stigma) Promotie Ralf Machenbach:  https://www.tue.nl/nieuws-en-evenementen/nieuwsoverzicht/29-11-2023-kernfusie-met-een-twist  (https://www.tue.nl/nieuws-en-evenementen/nieuwsoverzicht/29-11-2023-kernfusie-met-een-twist) Lancering van ruimtevaartuig X37B  https://www.space.com/spacex-x-37b-falcon-heavy-launch-final-preparations   (https://www.space.com/spacex-x-37b-falcon-heavy-launch-final-preparations%20) Mannetjesmug verleerde het prikken:  https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(23)01448-3 (https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(23)01448-3)  Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS   Host: Jop de Vrieze  Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze  Techniek: Jop de Vrieze  Eindredactie: Gerda Bosman     Vragen? Mail de redactie: [email protected]    (mailto:[email protected]) Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972%20) op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

Een heel gespecialiseerde schimmel kan de hersenen van mieren infecteren en daardoor deze dieren veranderen in zombies - die doen wat hij wil. Hoe doet die schimmel dat en wat leert ons dat over de hersenen en diergedrag? Jop de Vrieze en Josta Bosma vragen het microbioloog Charissa de Bekker, dé wereldwijde expert op dit onderwerp. Ze kreeg een grote Europese onderzoeksbeurs om haar werk aan de Universiteit Utrecht voort te zetten.     Verder onder meer: wat kan de klimaatconferentie COP28 (nog meer) gaan opleveren? Nederlands onderzoek met bacteriedodende virussen, muggen die kikkers in de neus prikken en een ongewenst bij-effect van ruimtereizen.     Bronnen:  ERC Consolidator beurs voor Charissa de Bekker:  https://www.uu.nl/nieuws/erc-consolidator-grants-voor-zeven-utrechtse-onderzoekers  Klimaatconferentie COP28:  https://www.cop28.com/  Eerste succes klimaatconferentie: schadefonds geopend:  https://nos.nl/collectie/13963/artikel/2499788-eerste-succes-op-klimaattop-akkoord-over-klimaatschadefonds  Experts: ‘faagonderzoek in Nederland niet mogelijk’  https://www.umcutrecht.nl/nieuws/nederlands-onderzoek-faagtherapie-niet-mogelijk  Dokters van morgen over faagtherapie:    https://npo.nl/start/serie/dokters-van-morgen/seizoen-3/bacteriofagen_1/afspelen  Eerste Nederlandse fagenstudie:  https://nieuws.umcg.nl/w/umcg-onderzoek-bacteriofagen-gewichtsprothese-infectie    Mug bijt kikker in neus:  https://www.sciencenews.org/article/australian-mosquitoes-target-frog-nostrils-blood  Labwebsite Charissa de Bekker:  https://www.debekkerlab.com/home  Charissa de Bekker bij De Nacht van NTR:  https://www.nporadio1.nl/fragmenten/de-nacht-van/09d347cc-8a2a-4344-b910-e606b86ce1b5/2023-09-14-zombiemieren-horrorfilm-of-wetenschappelijk-onderzoek-in-gesprek-met-microbioloog-charissa-de-bekker-uu  Erectieproblemen bij ‘ruimtereizende’ ratten:  https://faseb.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1096/fj.202300506RR    Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS   Host: Jop de Vrieze  Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze  Techniek: Jop de Vrieze  Eindredactie: Gerda Bosman  Vragen? Mail de redactie: [email protected]   mailto:[email protected]    Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972