Duurzame w(c)etenschap: Amsterdamse plaskrullen en het grote Lowlands urine onderzoek
Plassen doe je elke dag, en als het goed is ook vaker dan één keer. Een gewoonte - of ritueel - dat als alledaagse activiteit niet snel in de (wetenschappelijke) belangstelling staat. In deze uitzending van Radio Swammerdam duikt redacteur Emerence Kapteijn daarom in de wondere wereld van de w(c)etenschap achter, jawel, urine. Kunnen we bijvoorbeeld bepaalde elementen uit onze urine voor duurzaamheidsdoeleinden hergebruiken? En op welke manier kunnen we het urineren terugvinden in ons stedelijk landschap?
Chemicus Steven Beijer (Universiteit van Amsterdam) onthult de resultaten van het Lowlands onderzoek ‘We Need Your P(ee)’ naar de invloed van drugs en pijnstillers op de winning van fosfaathoudend struviet uit urine. Vervolgens vertelt documentaire fotograaf en samensteller van het boek “Gezeik in Amsterdam” Renzo Gerritsen tijdens een wandeling over de Wallen over de geschiedenis en het verdwijnen van Amsterdamse plaskrullen uit het straatbeeld.
--------
45:09
De Varsity - Het nut van gejoel bij sportwedstrijden
De Varsity is de belangrijkste studentenroeiwedstrijd van het jaar. Een cocktail van traditionele corporale en olympische gemoederen, plus een 'muur van geluid', maakt dat de roeiers meer druk voelen dan bij andere wedstrijden.
Helpt zo'n sfeer de roeiers ook harder te roeien? Redacteur Tabe Bakker spreekt met sportpsycholoog dr. Gerald Weltevreden, roeier Mick Makker en trekt eropuit op het terrein van de Varsity zelf. Wat zegt de wetenschap, de roeier en het publiek?
Met een column van Job Korte.
Met dank aan Momo Schaap voor de techniek.
--------
52:21
Banaal nationalisme - Een verwoestende ideologie verpakt in alledaags entertainment
Nationalistisch vermaak lijkt tandeloos; we grinniken om Frank Lammers als Michiel de Ruyter en Soldaat van Oranje de musical. Maar achter dit simpele vermaak kan een van 's werelds meest verwoestende ideologieën schuilgaan.
Momo Schaap spreekt met Joep Leerssen, emeritus hoogleraar Europese studies aan de Universiteit van Amsterdam, over de geschiedenis van het romantisch nationalisme, hoe het na de Eerste Wereldoorlog undercover ging en nu weer de kop opsteekt.
Tweede presentator: Tabe Bakker
Techniek: Daniël Teunissen
--------
54:27
De Tand Des Tijds - Over archeologisch isotopenonderzoek naar tandmateriaal
Met de tand des tijds duiden we aan dat de tijd knagend aan ons bestaan het vergankelijke aantast. Op zoek naar waar dit gezegde zijn oorsprong heeft gevonden, stuit Max Waterreus op verschillende theorieën. De etymologie is interessant, omdat je er ook aan kan zien uit welk taalgebied een woord afkomstig is. Zo is 'radio' een ingeslikte vorm van het Engelse 'radio-receiver', wat weer van 'radius' komt, Latijn voor 'straal'. De etymologie van het gezegde over tanden en tijd brengt ons naar de klassieke oudheid, van Ovidius, via Shakespeare en naar het heden.
Tanden en tijd hebben nog veel meer met elkaar te maken. Materiaal dat onder andere wordt gevonden in tanden speelt een sleutelrol in archeologisch onderzoek. Het vertelt ons iets over afkomst, tijdvak, locatie en nog meer. Zoals de etymologie van 'tand des tijds' ons diagonaal door allerlei tijdvakken en plekken meeneemt, zo neemt ook het isotopenonderzoek naar tanden ons door de geschiedenis mee. Met vandaag in de uitzending: dr. Lisette Kootker, specialist in archeologisch en forensisch onderzoek en verbonden aan de VU. Wat vertelt de tand des tijds ons allemaal nu?
Met een column van Brechtje Hartong van Ark.
Een aflevering van Max Waterreus.
Met dank aan Tabe Bakker voor de techniek.
--------
55:00
Vriendschap - Het nut, plezier en goede van de belangrijkste mensen in ons leven
In films en series zijn personages vaak onderdeel van een klein, hecht groepje vrienden dat te pas en te onpas bij elkaar aan de deur staat. Maar de praktijk blijkt weerbarstiger. Vriendschappen veranderen of verwateren, mensen verdwijnen of komen onverwacht dichter bij je te staan. Dat fascineert niet alleen redacteur Maaike Kooijman, maar ook de wetenschap. Aristoteles hield zich al bezig met de theorie en praktijk van vriendschappen en vandaag de dag gebeurt dat nog steeds. We praten met hoogleraar sociologie Beate Völker en Anne van der Steen, maker van 'Anne zoekt vrienden', over vriendschap in de hedendaagse maatschappij.
Radio Swammerdam is het wekelijkse wetenschapsprogramma op Salto (99.4FM), op zondag 11u live vanuit Pakhuis de Zwijger.
Radio Swammerdam is vernoemd naar de zeventiende-eeuwse wetenschapper Jan Swammerdam die er een rariteitenkabinet in Amsterdam op nahield.
Netherlands