🎧 # 189 Wat is dat ‘s avonds voor een schril gepiep rond het huis?
Wat is dat ‘s avonds voor een schril gepiep rond het huis?Grote kans dat een huisspitsmuis in uw tuin rondloopt en zijn aanwezigheid kenbaar maakt. De huisspitsmuis is de meest voorkomende spitsmuis in ons land. Alleen op Vlieland en Terschelling moeten ze het zonder doen. Spitsmuizen zijn helemaal geen muizen, maar horen tot de insecteneters, net als de mol en de egel. Wat wel klopt is dat ze een spitse, en heel bewegelijke snuit hebben. Een andere, veel voorkomende collega is de bosspitsmuis, op het oog helemaal niet zo verschillend. Toch scheiden tientallen miljoenen jaren de beide soorten. De één is een wittandspitsmuis van de onderfamilie Crocidurinae. Die spitsmuizen, behalve de huisspitsmuis bijvoorbeeld ook de veldspitmuis, zijn voornamelijk nachtactief. Als ze rusten kunnen ze vooral in de ochtend en in de winter hun lichaamstemperatuur laten zakken tot wel onder de 18 graden Celsius. Deze soort dagelijkse winterslaap wordt torpor genoemd. De andere spitsmuizentak, zo’n 20 miljoen jaar ouder, zijn de roodtandspitsmuizen (onderfamilie . Soricinae). Behalve de bosspitsmuis zijn dat in ons land de waterspitsmuis, de dwergspitsmuis (5 gram!) en de tweekleurige bosspitmuis. Deze dieren, met een oranje randje aan de scherpe tandjes, zijn altijd warm en actief, dag en nacht, in een doorgaand ritme van een uurtje actief en een uurtje rust. Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken.We hebben een kleine aanpassing gedaan:Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack.Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels.Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week.Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe
--------
14:45
--------
14:45
🎧 # 189 Oktober, vruchten en paddestoelen
Oktober, vruchten en paddestoelenWijnmaand is traditioneel de bij naam van oktober, de achtste maand van de oude Romeinen. Nu zijn de meeste wijndruiven tegenwoordig al geoogst in oktober, op de ‘Spätleses’ en de ‘Eiswein’ na. Maar het is ontegenzeggelijk nog steeds de maand van de vruchten. Daaronder zijn veel boomvruchten als dennenappels en de noten van beuk, eik, hazelaar en kastanje. Maar ook een grote variatie aan bessen, zoals meidoorn, vlier- en lijsterbes, maar ook een schoonheid als de vrucht van de kardinaalsmuts met zijn oranje zaden aan witte draden. Het is de tijd van het jaar voor verzamelaars en verstoppers als de schor schreeuwende gaaien, en de veel stillere bosmuizen en eekhoorns. Op de rijkdom van vruchten, komen heel veel vogelsoorten af, ook net aangekomen migranten als koperwieken en kramsvogels en soms spectaculair grote groepen vinken en kepen. De kans op nachtvorst is klein. De gemiddelde temperatuur zakt natuurlijk wel, naar zo’n 15 graden overdag. De zon schijnt 10-20 uur meer dan veertig jaar geleden, het zijn er nu 120-130 uur in de maand. De kans op warme dagen boven de 20 graden neemt toe. Als haast elke maand stijgt de neerslag, een dikke 80 millimeter is inmiddels heel normaal.Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken.We hebben een kleine aanpassing gedaan:Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack.Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels.Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week.Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe
--------
20:38
--------
20:38
🎧 # 188 Is lachen gezond?
Is lachen gezond?In de middeleeuwen werd lachen als werk van de duivel gezien, en ook later hadden calvinisten iets tegen humoristen die tot lachen aanzetten, vooral als het over geestelijken ging. Nu kan je gerust op lachtherapie of lachyoga bedrijven. Want het idee dat lachen gezond zou zijn lijkt gewonnen te hebben. Daar is niet zo heel veel bewijs voor. Of het moest zijn dat het lichaam tijdens het lachen pijnstillende stoffen aanmaakt als endorfine en dopamine. Glimlachen en lachen helpt bij het leggen van sociale contacten. Veel lachen vindt plaats als we spelen (inclusief kietelen) en dat is iets wat we delen met veel diersoorten, uiteenlopend van mensapen tot vogels, en tot aan koeien, zeehonden, olifanten en vossen aan toe. Maar wij mensen lachen ook, en vaak, uit leedvermaak, of om slechte grappen en uit zelfspot. En dat schijnt bij dieren minder, of in het geheel niet voor te komen.Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken.We hebben een kleine aanpassing gedaan:Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack.Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels.Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week.Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe
--------
17:03
--------
17:03
🎧 # 187 Spanning is goed en stress verkeerd?
Spanning is goed en stress verkeerd?Zowel spanning als stress kunnen gezonde aspecten hebben, maar over het algemeen staat stress toch voor iets negatiefs. Natuurlijk is stress simpelweg de Engelse vertaling van het woord spanning, dus dat helpt ons niet verder. Stress wordt vaak aangeduid al een lichamelijke reactie op externe prikkels en situaties die als bedreigend ervaren worden. Die lichamelijke reacties zijn niet specifiek voor de soort prikkel. Acute stress leidt tot de productie van adrenaline in het bijniermergschors. Dat leidt er toe dat je hartslag stijgt, de ademhaling versnelt, je krijgt klamme handen en je lichaam is in een staat van uiterste alertheid. Houdt de stress aan dan komt de productie van onder andere cortisol vanuit de bijnierschors op gang. Energie wordt gemobiliseerd. En je afweersysteem onderdrukt. Op termijn leidt dat tot schade. Hoe weg te komen van de stress? Daarvoor zijn er heel veel curssusen uitgedacht, boeken geschreven en wordt er veel geld verdiend. Goed doorademen lijkt geen slecht idee in zake stress.Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken.We hebben een kleine aanpassing gedaan:Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack.Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels.Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week.Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe
--------
14:29
--------
14:29
🎧 # 186 In de schaduw van zijn staart, oftewel de rode eekhoorn
In de schaduw van zijn staart, oftewel de rode eekhoornEen passender naam hadden de Grieken niet kunnen bedenken voor dit betoverende knaagdier. Boombewoner bij uitstek bouwen deze pluimstaarten op vijf tot zes meter hoogte hun nesten. Ze stellen daarmee ook eisen aan hun woonomgeving, eiken moeten wel veertig jaar zijn, beuken zelfs wel zestig, voor een eekhoorn er mee genoegen neemt als woonplaats. Ze geven eigenlijk de voorkeur aan uitgestrekte naaldbossen, of op zijn minst gemengde bos met niet al te veel loofbomen. Het zijn vlijtige verzamelaars van noten, eikels en kegels van naaldbomen en leggen voorraden aan voor de winter. Maar ze vergeten wel eens een voedseldepot, en zo dragen ze bij aan de verspreiding van bomen. Een bedreiging vormt de grijze eekhoorn, net wat groter en sterker dan onze eigen rode eekhoorn. Deze Amerikaanse exoot werd in de 19e eeuw in Engeland ingevoerd, en heeft zo ook ons land bereikt.Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken.We hebben een kleine aanpassing gedaan:Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack.Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels.Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week.Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe
"Menno en Erwin Natuur en Wetenschap" verkent de fascinerende samensmelting van natuur en technologie.
Prof. Menno Gerkema deelt zijn diepgaande kennis, terwijl Erwin Balkema de meest prikkelende vragen stelt. Van de raadsels van AI en biologische klokken tot de schoonheid van onontdekte natuurgebieden, elke aflevering is een avontuur in wetenschap en natuur. Volg ons voor een reis door verbazingwekkende ontdekkingen en inzichten.
Jouw pad naar de wonderen van de natuur en de vooruitgang van technologie begint hier. www.mennoenerwin.nl/ www.mennoenerwin.nl
Netherlands