Aflevering 12: Mira Beukering en Judith de Lang, over Begeleid Diep Lezen
De Leescast
In deze aflevering praat Hasna El Maroudi met Mira Beukering en Judith de Lang.
Bij Begeleid Diep Lezen, een gespreksmethode voor 4 en 5 vwo, stellen docenten hun leerlingen vragen over opvallend taalgebruik in literaire verhalen. De methode vergroot zowel de literaire als de zakelijke leesvaardigheid van leerlingen, blijkt uit het promotieonderzoek van Mira Beukering (Vrije Universiteit en docent Nederlands). Mira vertelt over het onderzoek, de gespreksmethode en de lessenserie die ze daarbij heeft ontwikkeld. Haar collega-docent Nederlands Judith de Lang vertelt over haar ervaringen met de lessenserie in de klas.
Centrale rol voor docent Nederlands
Bij Begeleid Diep Lezen heeft de docent Nederlands een centrale rol. De docent leest samen met leerlingen een literair verhaal, en maakt leerlingen tijdens het (voor)lezen bewust van opvallend taalgebruik en opvallende verhaalelementen in de tekst. Dit doet de docent door prikkelende vragen te stellen die inferenties, associaties en interpretaties stimuleren. Stap voor stap wordt de leerlingen aangeleerd om ook zelfstandig het opvallende taalgebruik te registreren en hier vragen bij te formuleren (volgens het principe ‘rolwisselend leren’). Zo wennen zij aan een literaire leeshouding.
Docentenhandleiding en tutorials
In de docentenhandleiding Begeleid Diep Lezen van Mira Beukering staat een beschrijving van de gelijknamige gespreksmethode en een vijfdelige lessenserie. Als aanvulling op de handleiding zijn twee tutorials ontwikkeld om docenten die daar behoefte aan hebben extra ondersteuning te bieden.
De tutorials zijn complementair. In tutorial 1 demonstreert ontwikkelaar, tevens docent Nederlands, Mira Beukering in een een-op-eengesprek de belangrijkste principes van de gesprekstechnieken met twee leerlingen uit vwo 4. In tutorial 2 laat Mira de toepassing van de methode in een klassensetting zien. Zij doorloopt hierin samen met een groep leerlingen onderdelen van de eerste vier lessen. In een fragment van de vijfde les stellen leerlingen elkaar zelfstandig vragen over het gelezen verhaal.
Begeleid Diep Lezen in een een-op-eengesprek (video, 2024)
Begeleid Diep Lezen in de klas (video, 2024)
Mira Beukering, promovendus aan de Vrije Universiteit en docent Nederlands op het Vossius Gymnasium in Amsterdam,onderzocht de effectiviteit van de methode Begeleid Diep Lezen middels twee experimenten. Ze ontwikkelde de methode Begeleid Diep Lezen samen met hoogleraar Nederlandse Letterkunde Jacqueline Bel. Het onderzoek naar de effectiviteit van de methode, kwam tot stand onder begeleiding van Roel van Steensel, Adriana Bus en Jacqueline Bel.
De resultaten van het onderzoek naar de gespreksmethode zijn opgenomen in de congresbundel Lezen in beweging van Stichting Lezen.
Lees hier onderzoeksartikel ‘Hebben leerlingen in de bovenbouw van het vwo begeleiding nodig bij het lezen van literaire teksten? Naar een methode voor Begeleid Diep Lezen’ in de congresbundel Lezen in beweging.
Leesmonitor maakt het beschikbare onderzoek naar lezen, leesbevordering en literatuureducatie toegankelijk voor een breed publiek. Kijk op lezen.nl/onderzoek.
Stichting Lezen is er om alle kinderen het plezier in lezen te laten ontdekken zodat ze kunnen uitgroeien tot blijvende lezers. Dat doen we met een effectieve leesbevorderingsaanpak. Als een stimulerende leesomgeving en competente leesbevorderaars aanwezig zijn kan ieder kind prettige leeservaringen opdoen. Lees je nu, lees je later.
Interview: Hasna El Maroudi
Productie: Marc Brouwer
--------
32:55
Aflevering 11: Jacqueline Evers-Vermeul, over leesbevorderend lesgeven en wat dat vraagt van leraren
De Leescast
In deze aflevering van De Leescast hoor je de centrale lezing van Jacqueline Evers-Vermeul tijdens de studiedag Leraren opleiden tot leesbevorderaars van de onderzoeksgroep Taal, Leren, Innoveren van de Universiteit Gent en het LeesbevorderingsLab van de Vrije Universiteit Amsterdam (29 november 2024).
Over de lezing: Om leerlingen meer betrokken en meer te laten lezen, hebben leraren (Nederlands en van andere vakken) vakdidactische bagage over effectief leesonderwijs nodig. In deze lezing bespreekt Evers-Vermeul vanuit een sociaal-cognitieve benadering enkele docentcompetenties en -attituden die hierbij van belang zijn. Speciale aandacht gaat uit naar strategieonderwijs, genredidactiek, de combinatie van lezen met andere taalvaardigheden, en de toetsvisie van docenten.
Jacqueline Evers-Vermeul werkt als universitair hoofddocent Taal, Communicatie & Educatie aan de Universiteit Utrecht. Zij doet onderzoek naar lees- en schrijfonderwijs en wat daarbij nodig is aan docentprofessionalisering. Ook bestudeert zij de begrijpelijkheid van teksten: welke kenmerken maken teksten of toetsvragen lastig te begrijpen, hoe komt dat en wat betekent dit voor de onderwijspraktijk? In haar promotieonderzoek (Universiteit Utrecht, 2005) bestudeerde ze hoe jonge kinderen verbindingswoorden zoals want en omdat leren gebruiken en daarmee de eerste bouwstenen ontdekken voor het produceren van coherente teksten.
Leesmonitor maakt het beschikbare onderzoek naar lezen, leesbevordering en literatuureducatie toegankelijk voor een breed publiek. Kijk op lezen.nl/onderzoek.
Stichting Lezen is er om alle kinderen het plezier in lezen te laten ontdekken zodat ze kunnen uitgroeien tot blijvende lezers. Dat doen we met een effectieve leesbevorderingsaanpak. Als een stimulerende leesomgeving en competente leesbevorderaars aanwezig zijn kan ieder kind prettige leeservaringen opdoen. Lees je nu, lees je later.
Voice-over: Jette van den Eijnden
Productie: Marc Brouwer
--------
34:45
Aflevering 10: Mirjam Snel, over leesbevordering op de pabo en daarna
De Leescast
In deze aflevering van De Leescast hoor je de centrale lezing van Mirjam Snel tijdens de studiedag Leraren opleiden tot leesbevorderaars van de onderzoeksgroep Taal, Leren, Innoveren van de Universiteit Gent en het LeesbevorderingsLab van de Vrije Universiteit Amsterdam (29 november 2024).
Over de lezing: Pabo-studenten en leraren lezen niet voldoende jeugdliteratuur. Daar moet iets aan gedaan worden. Echter, dit blijkt niet altijd eenvoudig: de pabo is een complexe opleiding met verschillende prioriteiten. Het is nodig dat we de krachten bundelen. Pabo’s moeten elkaar inspireren en leraren moeten zich ook na de opleiding ontwikkelen. Daarvoor is samenwerking tussen pabo’s en scholen cruciaal. Want als we echt wat aan leesbevordering willen doen, kunnen we niet naar elkaar blijven wijzen, maar moeten de handen uit de mouwen!
Over Mirjam Snel: Mirjam is haar loopbaan begonnen op een basisschool als groepsleerkracht, intern begeleider en als (adjunct)directeur. In 1997 studeerde zij als onderwijskundige af. Vervolgens is zij gaan werken op een pabo. Mirjam promoveerde in 2014, haar onderzoek ging over het leesonderwijs en de leesontwikkelingen van leerlingen in groep 3. Tot eind 2024 is Mirjam verbonden aan de Hogeschool Utrecht als hogeschoolhoofddocent taal/lezen. Daarnaast is zij voorzitter van de Kennistafel Effectief Leesonderwijs en lid van de Taalraad. Vanaf 1 februari 2025 werkt zij voor de Inspectie van Onderwijs als Expert Taal werken.
Lees hier over de Kwaliteitswaaier Effectief Onderwijs in Begrijpend Lezen.
Leesmonitor maakt het beschikbare onderzoek naar lezen, leesbevordering en literatuureducatie toegankelijk voor een breed publiek. Kijk op lezen.nl/onderzoek.
Stichting Lezen is er om alle kinderen het plezier in lezen te laten ontdekken zodat ze kunnen uitgroeien tot blijvende lezers. Dat doen we met een effectieve leesbevorderingsaanpak. Als een stimulerende leesomgeving en competente leesbevorderaars aanwezig zijn kan ieder kind prettige leeservaringen opdoen. Lees je nu, lees je later.
Voice-over: Jette van den Eijnden
Productie: Marc Brouwer
--------
30:31
Aflevering 09: Marloes Robijn, over de aandachtseconomie en 21e-eeuwse geletterdheid
De Leescast
In deze aflevering praat Hasna El Maroudi met Marloes Robijn (Stichting Lezen).
Hasna: 'Traditionele geletterdheid, digitale en multimediale geletterdheid, meervoudige geletterdheid, creatieve geletterdheid en literaire competentie - ik lees toch gewoon een tekst. Wat zijn dan al die verschillende vormen van geletterdheid?'
Onderzoeksspecialist Marloes Robijn vertelt hoe zij in haar rapport Aandacht voor diep lezen; Een blik op 21e-eeuwse geletterdheid uiteenzet wat de uitdagingen zijn voor de geletterdheid van kinderen en jongeren in de 21e eeuw, en op wat voor soort (lees)vaardigheden er in het huidige tijdperk een beroep wordt gedaan.
Jongeren besteden namelijk nog maar weinig tijd aan het langdurig lezen van (lange) teksten, maar komen dagelijks wel in aanraking met een constante stroom aan vluchtige, digitale informatie, onder andere in de vorm van appjes, sociale-mediaberichten, online nieuwsberichten en ondertiteling bij series of films.
Marloes heeft zowel de verschillende ‘leesmodi’ die lezers kunnen inzetten (diep lezen versus hyperlezen) onderzocht als de verschillende typen geletterdheden die lezers moeten beheersen om zich in de huidige informatiemaatschappij te kunnen redden. Speciale aandacht gaat uit naar de rol die het lezen van fictie zou kunnen spelen in het oefenen van aandachtmodulatie en het bevorderen van deze verschillende geletterdheden.
Lees hier het onderzoeksrapport Aandacht voor diep lezen; Een blik op 21e-eeuwse geletterdheid (2023).
Leesmonitor maakt het beschikbare onderzoek naar lezen, leesbevordering en literatuureducatie toegankelijk voor een breed publiek. Kijk op lezen.nl/onderzoek.
Stichting Lezen is er om alle kinderen het plezier in lezen te laten ontdekken zodat ze kunnen uitgroeien tot blijvende lezers. Dat doen we met een effectieve leesbevorderingsaanpak. Als een stimulerende leesomgeving en competente leesbevorderaars aanwezig zijn kan ieder kind prettige leeservaringen opdoen. Lees je nu, lees je later.
Interview: Hasna El Maroudi
Productie: Marc Brouwer
--------
28:15
Aflevering 08: Wenckje Jongstra, lezing Lezen en laten lezen; pabo’s in positie
De Leescast
In deze aflevering van De Leescast hoor je de centrale lezing van Wenckje Jongstra op het congres voor pabodocenten Ruim baan voor lezen van Stichting Lezen (1 oktober 2024).
Jeugdliteratuur heeft een immense potentie bij de ondersteuning van kinderen in hun denken, handelen, zijn en samenzijn. Basisvaardigheden én brede ontwikkeling gaan hierbij hand in hand en synergie treedt op als kinderen veelvuldig in verschillende leefwerelden over gelezen teksten geëngageerd in gesprek gaan met professionals, leeftijdgenoten en ouders. Welk aandeel hebben pabo’s in het realiseren van deze synergie?
Wenckje Jongstra werkt als associate lector Taalstimulering in het Kennis- en Innovatiecentrum van Hogeschool KPZ. Ze werkt samen met leraren, lerarenopleiders, wetenschappers, studenten en ouders in verschillende projecten waarin rijke teksten centraal staan. Wenckje is lid van de Kennistafel Effectief Leesonderwijs en projectleider van het onderzoek Lezen en laten lezen; leraren als leesbevorderaars in het PO en VO.
Lees hier rapport Lezen en laten lezen; een ontwerponderzoek naar de versterking van leraren als leesbevorderaars, waarin de evaluatie van de aanpak beschreven wordt door Wenckje Jongstra en Claire Goriot (Hogeschool KPZ), Marleen Kieft, (MK Onderzoek + Advies) en Jette van den Eijnden (Stichting Lezen).
Stichting Lezen is er om alle kinderen het plezier in lezen te laten ontdekken zodat ze kunnen uitgroeien tot blijvende lezers. Dat doen we met een effectieve leesbevorderingsaanpak. Als een stimulerende leesomgeving en competente leesbevorderaars aanwezig zijn kan ieder kind prettige leeservaringen opdoen. Lees je nu, lees je later.
Productie De Leescast: Marc Brouwer
Netherlands