Het CABR: hoe leg ik de puzzel van mijn familiegeschiedenis?
In Den Haag ligt het grootste oorlogsarchief van Nederland: het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). Hierin zitten de dossiers van zo’n 425.000 Nederlanders die ervan werden verdacht te hebben gecollaboreerd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Om dit archief is de laatste tijd veel te doen geweest. Het zou helemaal gedigitaliseerd worden en in fases online komen vanaf januari 2025. Maar vanwege de privacywetgeving ging dit op het laatste moment niet door. Voorlopig blijft alles zoals het was: het CABR is alleen in te zien voor familie, journalisten of onderzoekers, in de studiezaal in Den Haag.
Onderzoek doen in dit archief is lastig. Waar moet je op letten, wat zijn de valkuilen? En hoe kom je achter het échte verhaal? Mijke van Wijk neemt je mee met Edwin Klijn, projectleider van Oorlog voor de Rechter van het Nationaal Archief.
Mixage: Bart Schulz
Muziek: Arie Visser
Coördinatie: Geesje Oostland
Interview, tekst, regie: Mijke van Wijk
Met dank aan Edwin Klijn en de medewerkers van het Nationaal Archief.
--------
29:59
Extra aflevering: Puck
Ontelbare reacties kreeg Mijke van Wijk na het uitkomen van de podcast Tante Jos. De meest gestelde vraag was: wie was Puck? Jaren zocht Mijke naar haar, maar vond niets. Totdat de zoon van Puck een doos bij Mijke liet brengen. Een schoenendoos vol met Pucks oorlogsherinneringen.
Research regie en tekst: Mijke van Wijk
Dramaturgie en begeleiding: Simon Heijmans
Eindredactie: Marion Oskamp
Eindmixage en sounddesign: Arno Peeters
Muziek: Rachel Poortman
Productie en coördinatie: Tharisia Koorndijk en Geesje Oostland
Met dank aan:
Jack Didden, Brigitte Fermont, Claudia Jansen, Jelle Hooiveld, Arthur Lambriex en Marc Lohnstein, medewerkers van het Nationaal Archief. En Ron voor het in bruikleen geven voor de schoenendoos van zijn moeder.
Mmgd: V-fonds, Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten en het Cultuurfonds.
--------
50:06
#5 - Tante Jos: Slagingskans: 50 procent (S01)
In deze voorlopig laatste aflevering ontdekt Mijke wat Jos allemaal moet doen als geheim agent, in het hol van de leeuw terwijl ze zich moet voordoen als de secretaresse van een zakenman. Het is een levensgevaarlijke opdracht, die 50 procent kans van slagen had. Ook komt Mijke een stapje dichter bij Puck Fermont en ontdekt zij hoe bijzonder het is dat Jos de Militaire Willems-Orde kreeg.
Jos Gemmeke zat in de illegale pers, was koerierster en werd in Engeland opgeleid tot geheim agent. Jos was de oudtante van Mijke van Wijk en zij groeide op met verhalen over de verzetsheldin Jos. Kort voor haar dood ontmoeten zij elkaar. Mijke wil alles weten over haar oorlogsverleden, over haar dropping in maart 1945 en de geheime opdracht die zij kreeg van de Engelsen. Maar het geheugen van Jos laat haar behoorlijk in de steek. Na de dood van Jos gaat Mijke op zoek naar de dossiers en rapporten die de Britten over haar hebben bijgehouden. En wat blijkt: een aantal verhalen dat tante Jos altijd vertelde, ligt toch wat anders… Tante Jos is een verhaal in vijf afleveringen.
Eindredactie: Astrid Cornelisse. Samenstelling: Yvonne Pelgrum. Mixage: Arno Peeters. Muziek: Rachel Portman.
Dank aan, in alfabetische volgorde:
AirCrashMuseum, Jack Didden, Brigitte en Miriam Fermont, Ron Flens, Dave Gibbs aka P. van Dyck, Mieke Holla, Jelle Hooiveld, Heleen Hummelen als koningin Juliana 1950, Frans Janssen, Ronald Koopmans voor fragmenten uit de documentaire De Laatste Ridders, Arnolda Overgauw, Manon de Roon als Jos 1945, Rogier Rijpkema, Ben Schoenmaker, Han Stoutjesdijk, Mieke en Nico van Wijk
--------
51:52
#4 - Tante Jos: The bravest woman the Dutch ever produced (S01)
De piloot die Jos in 1945 dropte boven Nieuwkoop noemt haar 'the bravest woman the Dutch ever produced'. Maar hoe zit het met die andere dappere vrouw die met Jos meefietste dwars door vijandelijke linies? Mijke vindt deze Puck Fermont, die Jeanne blijkt te heten. En die reis naar Engeland en dropping boven Nieuwkoop blijkt helemaal niet zo toevallig tot stand te zijn gekomen als Jos deed voorkomen. De geheime opdracht die Jos kreeg wordt langzaam duidelijk.
Jos Gemmeke zat in de illegale pers, was koerierster en werd in Engeland opgeleid tot geheim agent. Jos was de oudtante van Mijke van Wijk en zij groeide op met verhalen over de verzetsheldin Jos. Kort voor haar dood ontmoeten zij elkaar. Mijke wil alles weten over haar oorlogsverleden, over haar dropping in maart 1945 en de geheime opdracht die zij kreeg van de Engelsen. Maar het geheugen van Jos laat haar behoorlijk in de steek. Na de dood van Jos gaat Mijke op zoek naar de dossiers en rapporten die de Britten over haar hebben bijgehouden. En wat blijkt: een aantal verhalen dat tante Jos altijd vertelde, ligt toch wat anders… Tante Jos is een verhaal in vijf afleveringen.
--------
36:06
#3 - Tante Jos: Het lef, denk ik (S01)
"Als Sphinx zei je niet veel, liet je niks weten, gaf je geen antwoord als je het niet wilde." Daarom koos Jos voor Sphinx als een van de schuilnamen waaronder zij opereerde in de Tweede Wereldoorlog. Het kon ook Els van Dalen, Nel van den Berg of Jeanne Geurtsen zijn.
Op haar levensbepalende fietstocht naar Brussel komt Jos Duitsers tegen die haar spullen doorzoeken en moest zij dekking zoeken tijdens beschietingen over de Maasdijk bij Woudrichem. Allemaal op weg naar Harry Holla in Vught, waar Puck Fermont ineens is verdwenen.
Jos Gemmeke zat in de illegale pers, was koerierster en werd in Engeland opgeleid tot geheim agent. Jos was de oudtante van Mijke van Wijk en zij groeide op met verhalen over de verzetsheldin Jos. Kort voor haar dood ontmoeten zij elkaar. Mijke wil alles weten over haar oorlogsverleden, over haar dropping in maart 1945 en de geheime opdracht die zij kreeg van de Engelsen. Maar het geheugen van Jos laat haar behoorlijk in de steek. Na de dood van Jos gaat Mijke op zoek naar de dossiers en rapporten die de Britten over haar hebben bijgehouden. En wat blijkt: een aantal verhalen dat tante Jos altijd vertelde, ligt toch wat anders… Tante Jos is een verhaal in vijf afleveringen.
In een bruine kroeg in Maastricht hangt een portret van oom Matje, tussen andere portretjes van stamgasten. Hij was fout in de oorlog, zo gaat het verhaal in zijn familie. Het is de oudoom van journalist Mijke van Wijk en ze gaat op onderzoek uit. Hij blijkt een veroordeeld Waffen-SS-er en ze vindt zijn rechtbankdossier. Maar wie oom Matje nou werkelijk is, laat zich moeilijk raden. Een meedogenloze SS-er zegt de één. Hij gebruikte zijn positie om Joden te redden, verklaart een ander. Deze podcast gaat over dubbellevens, spionage en broederliefde. Maar het is vooral een verhaal over dat niets is wat het lijkt.
Tante Jos
Jos Gemmeke zat in de illegale pers, was koerierster en werd in Engeland opgeleid tot geheim agent. Jos was de oudtante van Mijke van Wijk en zij groeide op met verhalen over de verzetsheldin Jos. Kort voor haar dood ontmoeten zij elkaar. Mijke wil alles weten over haar oorlogsverleden, over haar dropping in maart 1945 en de geheime opdracht die zij kreeg van de Engelsen. Maar het geheugen van Jos laat haar behoorlijk in de steek. Na de dood van Jos gaat Mijke op zoek naar de dossiers en rapporten die de Britten over haar hebben bijgehouden. En wat blijkt: een aantal verhalen dat tante Jos altijd vertelde, ligt toch wat anders… Tante Jos is een verhaal in vijf afleveringen.
Shownotes
Research, regie, tekst en montage: Mijke van Wijk
Dramaturgie en begeleiding: Simon Heijmans.
Eindredactie Marion Oskamp.
Eindmixage en sounddesign Arno Peeters.
Muziek: Arie Visser.
Productie en coördinatie: Tharisia Koorndijk en Geesje Oostland.
Dank in alfabetische volgorde: Johan van der Gun, Jelle Hooiveld, Thomas Köhler, Guus Meershoek, Evertjan van Roekel. Tonnie van de Sarphatistraat en Joke en Henri van de Struys.
De mensen die fragmenten hebben ingesproken in alfabetische volgorde: Jan Ad Adolfsen, Sanne Blankena, Maarten Bleumers, Jonny Boston, Axel van der Ende, Teun Eijsink, Arend de Geus, Koen van Huijgevoort, Sven Schuster, Stefan Stasse.
Deze podcast kwam tot stand met steun van het Vfonds, het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten en het Cultuurfonds.
Netherlands