Onder naam KOINONIA BIJBELSTUDIE verzorg ik regelmatig bijbelstudies en beschouwingen over het kerkelijke leven. Soli Deo Gloria!Become a supporter of this podc...
Verkondiging Medemblik 12/1/25Vandaag mocht ik in Medemblik voorgaan in de eredienst. Ik had dezelfde preek als vorige week, zodat de gemeente voor de tweede keer het verhaal hoorde over de drie koningen. Het waren natuurlijk geen koningen, maar magiërs. Daarom vertelde ik ook over de middeleeuwse belangstelling voor deze magiërs, die al snel werden gezien als koningen en de namen Caspar, Melchior en Balthasar kregen.Het bijzondere aan de preek van vandaag vond ik wel de vrijheid waarmee ik over de tekst van Matteüs 2 heb gesproken. In de eerste plaats wilde ik wat historische problemen oplossen. Waar kwamen de koningen vandaan? Eigenlijk weten we dat niet. Waren het er precies drie? Ook dat weten we niet. Hoe zat het met die ster? Of was het misschien een ander verschijnsel aan de nachtelijke hemel? Misschien wel de conjunctie van Jupiter en Saturnus? Het idee is dat Jupiter de oude koning representeerde en Saturnus de nieuwe koning. Volgens astronomen verscheen in het jaar 7 voor Christus Jupiter boven Saturnus. Dat wil zeggen, de oude koning regeerde nog, maar in het jaar 4 voor Christus verscheen Saturnus boven Jupiter. De nieuwe koning staat dan hoger dan de oude koning in de astrologische symboliek van deze magiërs.Daarbij moet je begrijpen dat deze conjunctie plaatsvindt in het sterrenbeeld Vissen, dat altijd werd geassocieerd met Israël. Maar daarmee zijn niet alle vragen beantwoord. Waarom zouden deze magiërs interesse hebben in de geboorte van een nieuwe koning in Israël? Het is waar dat Matteüs kon weten dat deze magiërs in het huidige Iran, in Perzië, ook wel koningmakers werden genoemd. Koningmakers omdat zij konden bepalen op grond van astrologische tekens wanneer een nieuwe koning werd geboren en wanneer dus de oude koning zou moeten aftreden ten gunste van de nieuwe.Zelfs als dat zo is, blijft toch de vraag overeind waarom zij interesse zouden hebben in deze nieuwe koning in Israël. En dat leidt tot een belangrijk punt: namelijk of Matteüs hier geschiedenis beschrijft of een prachtig verhaal vertelt. Ik denk het laatste. Het verhaal van Matteüs wil wedijveren met verhalen uit het Oosten en uit het Romeinse Rijk over de bijzondere omstandigheden van de geboorte van een koning.Een zaak waar eigenlijk in Israël niemand echt belangstelling voor had, wellicht met uitzondering van Herodes. Als Herodes inderdaad astrologen in dienst had en astrologie belangrijk vond, valt te verklaren waarom hij het getuigenis van de wijzen zo belangrijk vindt. En dat terwijl de schriftgeleerden in Jeruzalem weliswaar vertellen dat de nieuwe koning geboren zou moeten worden in Bethlehem in Judea, maar verder geen enkele interesse tonen in zijn geboorte.Matteüs vertelt dit verhaal dus vooral om te laten zien wat de toestand is van Jeruzalem. Dat is zijn intentie. Hoe is het gesteld met Jeruzalem? Heel simpel: als de nieuwe koning is geboren, is er voor zijn komst geen belangstelling. En het zijn niet-joden uit het oosten die dit nieuws naar Jeruzalem brengen. Dat laat iets zien van de afdwaling van Israël en hun onverschilligheid tegenover de nieuwe koning.De interesse van Herodes wordt dan ook alleen gewekt doordat hij een mogelijke opstand tegen zijn gezag vreest. Uiteraard is zijn wens om deze koning te aanbidden doortrokken van valse motieven. Hij zal niets anders willen dan deze troonpretendent doden om zo zijn eigen macht te bevestigen.Dat was het eerste deel van mijn preek vanochtend. Maar ik wilde eigenlijk iets anders laten zien. Matteüs heeft het niet alleen over de komst van de Messiaanse koning in deze wereld, maar hij brengt ook op een bijzonder poëtische manier tot uitdrukking hoe wij ons tegenover deze koning moeten opstellen.We horen onze schatkisten mee te brengen en daar goud, wierook en mirre in mee te dragen: het goud van gerechtigheid, wierook als toewijding aan Gods koningschap en mirre voor onze pijn, lasten en zorgen van het leven.Vooral dat laatste werd onderwerp van mijn preek. We gaan door vele moeilijkheden heen; er is soms chaos en veel lijden bij onszelf of bij degenen die wij liefhebben. Ook die pijn en zorg mogen we bij God brengen. Zoals ik vaak zeg tijdens het gebed op zondag: laten we dan even stil zijn om onze zorgen bij Gods troon achter te laten.Dat betekent afstand nemen daarvan omdat al die zorgen op onze schouders juist zwaarder maken. We moeten leren beseffen dat uiteindelijk niet alles van ons afhangt; we mogen dat overgeven aan degene die ons willen helpen, net zoals aan God die uiteindelijk alles beheerst.Kunnen we dat doen, dan worden onze zorgen duidelijker en makkelijker te dragen. Dat is misschien wel de belangrijkste les uit deze tekst als we hem toepassen op onze eigen situatie.En dan komt die grote vraag: wat hebben wij in onze schatkist meegenomen om deze koning te eren? In het christelijk geloof gaat het immers niet alleen om wat God geeft, maar ook om wat wij zelf mogen geven door Zijn kracht.Wat heb ik nog meer in mijn schatkist zitten? Goud en wierook horen daar sowieso bij, maar wat kan ik nog verder bijdragen? Wat is mijn persoonlijke bijdrage aan dit eerbetoon aan de koning?Misschien is het mijn gastvrijheid of mijn vaardigheid om troostende woorden te spreken voor anderen. Misschien een vorm van leiderschap zoals ook nodig is binnen onze gemeente of een ander talent dat ik kan inzetten.Van materiële verzorging tot verkondiging; uiteindelijk gaat het om onze persoonlijke kist met schatten die we aan deze kwetsbare koning mogen aanbieden om zo bij te dragen aan Zijn komende koninkrijk.Bedankt voor jullie aandacht!Become a supporter of this podcast: https://www.spreaker.com/podcast/koinonia-bijbelstudie-live--595091/support.
--------
34:29
Jezus en de regels rondom onreinheid
Kort overzicht van de verschillen tussen de opvattingen over (rituele) onreinheid om Jodendom en bij Jezus volgens de Synoptische evangelieënBecome a supporter of this podcast: https://www.spreaker.com/podcast/koinonia-bijbelstudie-live--595091/support.
--------
25:57
Levinas over de Ontsnapping
In Levinas' werk On Escape uit 1935 onderzoekt hij het concept van “ontsnappen” als een fundamentele menselijke behoefte om uit de beperkingen van het bestaan te stappen. Deze behoefte om te ontsnappen is niet simpelweg een verlangen om onaangename realiteiten te vermijden, maar een dieper verlangen om los te komen van de beperkingen en het gewicht van het bestaan zelf. Levinas beschrijft ontsnappen niet als een vlucht naar een specifieke bestemming, maar als een pure behoefte om eruit te komen. Het gaat niet om het zoeken van een toevluchtsoord of het vinden van een betere plek, maar om de handeling zelf van het loskomen van de ketenen van het zijn.Ontsnappen is geworteld in de ervaring van misselijkheid, een gevoel van overweldigd worden door de pure feitelijkheid en onontkoombaarheid van het zijn. Misselijkheid onthult de “wreedheid van het zijn”, het feit dat het zich aan ons opdringt zonder onze toestemming, wat leidt tot een gevoel van gevangen zijn. Schaamte is nauw verbonden met misselijkheid en ontsnappen. Het komt voort uit het besef van onze eigen kwetsbaarheid en blootstelling, ons onvermogen om ons voor onszelf of anderen te verbergen. Deze schaamte onthult de “onveranderlijk bindende aanwezigheid van het Ik in zichzelf”.Genot biedt een valse belofte van ontsnapping. Hoewel het een tijdelijk gevoel van bevrijding en extase geeft, leidt het uiteindelijk terug naar hetzelfde gevoel van opsluiting en teleurstelling. Genot is een “bedrieglijke ontsnapping” die er niet in slaagt echte vrijheid te bieden. Levinas contrasteert ontsnappen met andere filosofische concepten. Ontsnappen staat los van scheppen of worden; terwijl scheppen inhoudt dat er iets nieuws ontstaat, is ontsnappen erop gericht om los te komen van het zijn. Ontsnappen is geen heimwee naar de dood; de dood wordt niet gezien als een oplossing of een echte uitweg, maar slechts als een intensivering van de fataliteit van het zijn. Idealisme biedt een beperkte vorm van ontsnapping; hoewel het de materiële wereld probeert te overstijgen via het rijk van de ideeën, blijft het uiteindelijk gebonden aan de categorieën van het zijn.Levinas erkent de uitdagingen van het conceptualiseren van ontsnapping en beschrijft het als een “onnavolgbaar thema” dat moeilijk te vatten en te verwoorden is. Het verzet zich tegen eenvoudige categorisering en vereist een nieuwe filosofische taal om het adequaat uit te drukken. Zijn vroege werk biedt geen duidelijk pad voor ontsnapping en presenteert het als een noodzakelijke maar uiteindelijk niet gerealiseerde behoefte. Later gaat Levinas verder dan het concept van ontsnappen en ontwikkelt hij meer genuanceerde ideeën zoals de hypostase in Existence and Existents en de ethische relatie tot de Ander in Totality and Infinity en Otherwise than Being. Deze latere werken bieden alternatieve manieren om de beperkingen van het zijn te overstijgen, waarbij de nadruk ligt op de ethische verantwoordelijkheid voor de ander als middel om los te komen van de egocentrisme van het zijn.Belangrijk is dat Levinas' concept van ontsnappen aan het zijn, hoewel later verlaten, een krachtige illustratie blijft van zijn fenomenologische benadering van het begrijpen van de menselijke conditie. Het onthult een diepgeworteld verlangen naar iets buiten de grenzen van ons bestaan, een verlangen dat uiteindelijk zijn vervulling vindt in het ethische domein.Become a supporter of this podcast: https://www.spreaker.com/podcast/koinonia-bijbelstudie-live--595091/support.
--------
4:18
Overwegingen rondom eerste advent
Morgen is het eerste advent en dan ga ik voor in de Samenvaart, dat is de gemeente van de PKN in Anna Paulona. Ik lees dan twee teksten die traditioneel ook als aankondigingen, als profetieën van de Messias worden gezien. Uit Jesaja 9 vers 1 tot en met 6 en uit Jesaja 11 vers 1 tot en met 10.In deze uitzending heb ik het over Jesaja 9 en het is toch wel heel bijzonder wat we daar vinden, want dat het een messiaanse profetie is in christelijke zin is eigenlijk helemaal niet zo duidelijk. Dat zou dan alleen gezegd kunnen worden van een aantal bijzondere woorden in de tekst die dan geheel buiten de eigen context worden geïnterpreteerd. Het volk dat in duisternis rondwandelt is natuurlijk in onze beleving Israël en het schitterende licht is het licht van Kerst, van de komst van Jezus. De namen die aan dit kind, dat geboren is in vers 5, aan dat kind worden toegekend zijn bijvoorbeeld sterke God, en eeuwige Vader, wat suggereert dat deze Jezus identiek is aan God zelf. Maar zoals ik zal uitleggen heeft de tekst eigenlijk veel meer te maken met het herstel van Israël en dat is een boodschap die wij doorgaans niet willen horen.Dat herstel van Israël is gedeeltelijk een toekomstige zaak, maar het is ook heel goed mogelijk om de tekst te lezen als een bevestiging van het huidige bestaan van Israël dat immers ook steeds door strijd en de oorlog heen gegaan is. De tekst bevat de belofte dat de volkeren die Israël proberen te vernietigen uiteindelijk zullen worden verbruizeld en vernietigd.Become a supporter of this podcast: https://www.spreaker.com/podcast/koinonia-bijbelstudie-live--595091/support.
--------
36:41
Uit de Notebooks: de bronnen van de Christelijke theologie
Is de inhoud van de Christelijke theologie een nadenken over de voortgaande apostolische prediking? Of is het startpunt de complexe geschiedenis van de eerste gemeente die begon met onderwijs en prediking van Jezus, maar zich geleidelijk heeft ontwikkeld tot een Christendom dat gebroken heeft met het Jodendom.Become a supporter of this podcast: https://www.spreaker.com/podcast/koinonia-bijbelstudie-live--595091/support.
Onder naam KOINONIA BIJBELSTUDIE verzorg ik regelmatig bijbelstudies en beschouwingen over het kerkelijke leven. Soli Deo Gloria!Become a supporter of this podcast: https://www.spreaker.com/podcast/koinonia-bijbelstudie-live--595091/support.
Netherlands