Houshivar Podcast پادکست هشیوار

در این اپیزود از پادکست هشیوار با آقای فرهاد ارکانی، مترجم، پادکستر و مروج علم، گفت‌وگویی عمیق درباره‌ی ریشه‌های تکاملی باورهای انسانی داریم؛ این‌که چرا مغز انسان، با وجود پیشرفت خیره‌کننده‌ی علم و فناوری، همچنان مستعد خرافات، خطاهای شناختی و شبه‌علم باقی مانده است. محور اصلی این گفتگو واکاوی این واقعیت است که مغز ما نه برای کشف حقیقت، بلکه برای بقا و تکثیر در محیط‌های اجدادی تکامل یافته است.در بخش نخست، به فعالیت‌های ترویجی فرهاد ارکانی پرداخته می‌شود؛ از کانال «خوانش کتاب برای انسان خردمند» که به معرفی و صوتی‌سازی آثار مهم علمی و تکاملی می‌پردازد، تا پادکست «بنفش» که با هدف نقد شبه‌علم، خرافات و ترویج تفکر سنجشگرانه تولید می‌شود. این فعالیت‌ها تلاشی هستند برای پر کردن خلأ آموزش تفکر انتقادی در جامعه‌ی فارسی‌زبان.در ادامه، مفهوم «مغز غارنشین در دنیای مدرن» بررسی می‌شود. مغزی که طی میلیون‌ها سال برای زندگی شکارگر-گردآورنده تنظیم شده، امروز با جهانی پیچیده، پر از داده، رسانه و عدم قطعیت روبه‌روست. سیستم پاداش‌دهی مغز با دوپامین، ما را به الگویابی تشویق می‌کند؛ سازوکاری که زمانی برای یافتن غذا و اجتناب از خطر حیاتی بود، اما امروز می‌تواند ما را به دیدن ارتباط‌های کاذب، توهم معنا و باور به خرافات سوق دهد.بخش مهمی از گفتگو به ریشه‌های تکاملی خرافات اختصاص دارد؛ از «مثبت‌های کاذب» و هزینه‌ی نامتقارن خطا در انسان اولیه گرفته تا نیاز روان‌شناختی مغز به کاهش ابهام و ایجاد حس کنترل. با ارجاع به مدل تفکر سریع و کند دنیل کانمن، توضیح داده می‌شود که چرا سیستم ۱ مغز اغلب دست بالا را دارد و چرا تفکر منطقی و سنجشگرانه نیازمند انرژی، تمرین و آموزش است.در بخش شبه‌علم، نشان داده می‌شود که خرافات در دنیای مدرن نه‌تنها از بین نرفته‌اند، بلکه با ظاهری علمی‌تر بازتولید شده‌اند؛ از انرژی‌درمانی و قانون جذب تا عرفان‌های شبه‌کوانتومی. نقش فشار اجتماعی، اثر همرنگی با جماعت، الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی و اقتصاد توجه در گسترش این باورها به‌طور انتقادی بررسی می‌شود.در نهایت، گفتگو به پرسش‌های بنیادین‌تری درباره‌ی معنا، اخلاق و آینده‌ی انسان می‌رسد. برخلاف تصور رایج، نگاه علمی و نچرالیستی نه‌تنها معنای زندگی را تهی نمی‌کند، بلکه با نشان دادن پیوند ما با تاریخ کیهانی، فرگشت و شانس، احساسی عمیق از شگفتی و ارزشمندی زندگی ایجاد می‌کند. همچنین درباره‌ی ریشه‌های تکاملی قبیله‌گرایی و نژادپرستی صحبت می‌شود و این نکته برجسته می‌گردد که «طبیعی بودن» یک گرایش، هرگز به معنای اخلاقی بودن آن نیست. خبر امیدوارکننده این است که با اتکا به پلاستیسیته‌ی مغز، آموزش تفکر انتقادی و مواجهه با تنوع انسانی، می‌توان بر بسیاری از غرایز بدوی غلبه کرد و انسانی‌تر زیست.## لینک‌های اشاره شده در گفتگو: - کانال تلگرامی خوانش کتاب برای انسان خردمند​⁠ https://t.me/homosapiensfa - پادکست  «خوانش کتاب برای انسان خردمند»https://pod.link/1523202834 - پادکست «بنفشhttps://pod.link/1813157313 - لینک به سایت ویرگول:https://virgool.io/@farhadarkaniلینک خرید کتاب «هفت و نیم درس درباره مغز»:https://taaghche.com/book/102800Send us a textSupport the show

رابرت لارنس کوهن فیلسوف علم و پژوهشگر میان‌رشته‌ای است که دکترای علوم اعصاب خود را از دانشگاه UCLA دریافت کرده و بیش از پنج دهه از فعالیت حرفه‌ای‌اش را به بررسی عمیق‌ترین پرسش‌های مربوط به آگاهی، ذهن، واقعیت و پیامدهای وجودی آن‌ها اختصاص داده است. او خالق و مجری پروژهٔ شناخته‌شدهٔ Closer to Truth است؛ مجموعه‌ای بلندمدت از گفت‌وگوها با صدها دانشمند و فیلسوف برجستهٔ جهان دربارهٔ آگاهی، ارادهٔ آزاد، هوش مصنوعی، ماهیت واقعیت و معنای زندگی. ویژگی شاخص کوهن، پرهیز آگاهانه از جانبداری نظری و تمرکز بر ترسیم یک نقشهٔ جامع از دیدگاه‌های رقیب دربارهٔ آگاهی است.در مقالهٔ «Landscape of Consciousness» که در مجلهٔ New Scientist منتشر شده، کوهن حاصل سال‌ها مطالعه و گفت‌وگو را در قالب یک چشم‌انداز مفهومی منسجم ارائه می‌دهد. او بیش از ۳۵۰ نظریهٔ آگاهی را دسته‌بندی می‌کند و نشان می‌دهد که این نظریه‌ها—from ماده‌گرایی و فیزیکالیسم غیربکاهشی گرفته تا نظریه‌های اطلاعاتی، کوانتومی، پان‌سایکیستی، دوگانه‌انگارانه و ایده‌آلیستی—در واقع بازتاب پیش‌فرض‌های عمیق‌تر ما دربارهٔ ماهیت واقعیت هستند. یکی از نکات محوری مقاله، تأکید بر این است که هر نظریهٔ آگاهی پیامدهای مستقیمی برای درک ما از ارادهٔ آزاد، امکان آگاهی در هوش مصنوعی، هویت شخصی و حتی مسئلهٔ زندگی پس از مرگ دارد.در این سمینار، تلاش کرده‌ام مقالهٔ منتشرشده در New Scientist را به‌صورت خیلی خلاصه، تحلیلی و قابل‌فهم برای مخاطب فارسی‌زبان ارائه کنم. تمرکز من بر توضیح ساختار کلی مقاله، معرفی دسته‌بندی‌های اصلی نظریه‌های آگاهی، و برجسته‌کردن پیامدهای علمی و فلسفی هر رویکرد بوده است—بدون افزودن نظریه‌ای جدید یا خروج از چارچوب بحث خودِ نویسنده. هدف این خلاصه‌سازی، وفادار ماندن به روح و محتوای مقالهٔ اصلی، و در عین حال روشن‌کردن این نکته است که چرا مسئلهٔ آگاهی همچنان یکی از بنیادی‌ترین و مناقشه‌برانگیزترین مسائل علم و فلسفهٔ معاصر باقی مانده است.https://loc.closertotruth.com/https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0262407925017506https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0079610723001128Send us a textSupport the show

در این گفت‌وگو به پرسشی بنیادی در تاریخ ذهن انسان می‌پردازیم:چرا ذهن انسان خدا را خلق کرد؟با استفاده از روان‌شناسی تکاملی، علوم شناختی دین (CSR)، انسان‌شناسی و علوم اعصاب توضیح می‌دهیم که چگونه مغز انسان—به‌عنوان محصول انتخاب طبیعی—به‌صورت طبیعی گرایش به ساختن موجودات نادیدنی، نیروهای ماورایی و معناهای مقدس دارد.همراه با دکتر کیمیایی‌–اسدی (پزشک و متخصص عصب شناسی) و وریــا امیری (پژوهشگر فلسفهٔ دین و اخلاق) به محورهای زیر می‌پردازیم:– چرا سیستم تشخیص عامل در مغز ما به‌طور طبیعی خالق «فاعل آسمانی» می‌شود؟– نقش نظریهٔ ذهن، الگو‌جویی، ترس از مرگ و نیاز به کنترل در شکل‌گیری دین– چرا باور به ناظر آسمانی هزاران سال ابزار کنترل اجتماعی و انسجام گروهی بوده؟– آیا تجربهٔ دینی محصول شبکه‌های عصبی و پردازش مغز است؟– مسیر تکاملِ دین؛ از خدای قبیله‌ای تا خدای اخلاقی ادیان ابراهیمی۲. نقد علمی نواندیشی دینی در ایراندر بخش دوم، به‌صورت صریح و مستند به نقد جریان نواندیشی دینی در ایران می‌پردازیم؛ جریانی که تلاش دارد جهان علمی امروز را با چارچوب‌های پیشاعلمی آشتی دهد.– چرا نواندیشان دینی علت واقعی پیدایش دین را توضیح نمی‌دهند؟(به‌جای آن دین را با زبان فلسفی بازتعریف می‌کنند.)– تناقض اصلی: حفظ خدا بدون معجزه، حفظ دین بدون شریعت، حفظ معنویت بدون ماوراء– ناسازگاری بنیادین نواندیشی دینی با داده‌های روان‌شناسی تکاملی و علوم شناختی دین– چرا این جریان به نظر بیشتر واکنشی است تا علمی؟– و آیا آیندهٔ نقد دینی در ایران از مسیر نواندیشی عبور می‌کند؟۳. آیندهٔ دین در ایراندر بخش سوم، با تکیه بر داده‌های جامعه‌شناختی، تغییر نسل‌ها، رشد سواد علمی و گسترش اینترنت، به این پرسش مهم می‌پردازیم:آیندهٔ دین در ایران چه خواهد بود؟محورهای این بخش:– خصوصی‌شدن دین و تبدیل آن به معنویت فردی– کاهش اقتدار روحانیت و ساختارهای دینی رسمی– شکاف عمیق میان نسل Z ایران و نسل‌های قبلی– نقش علم و رسانه در افول باورهای ماورایی– آیا ایران به‌سمت عصر پَسادینی (Post-religious) حرکت می‌کند؟– یا شاهد تحول دین، نه حذف آن، خواهیم بود؟این اپیزود تلاشی است برای فهم طبیعی‌گرایانه، علمی و مستند ریشه‌های دین، نقد روایت‌های غیرعلمی از معنویت، و تحلیل آیندهٔ دین در ایران.اگر به موضوعاتی مانند فلسفهٔ ذهن، فرگشت، علوم اعصاب، دین‌پژوهی، فلسفه  و نقد روشنفکری دینی علاقه دارید، این گفت‌وگو نقطهٔ ورود کامل و عمیقی برای شماست.🔹 کانال تلگرام هشیوار | Houshivar @Houshivarpodcast  🔹 کانال اینستاگرام هشیوارhttps://www.instagram.com/mehdi_shafa_houshivar?igsh=bjg2ZXZ3aDJkamZv&utm_source=qrSend us a textSupport the show

فایده‌گرایی: یک معرفی کوتاهاثر پیتر سینگر و کاسیا د لازاری-رادکانتشارات دانشگاه آکسفوردکتاب «فایده‌گرایی: یک معرفی کوتاه» یکی از شفاف‌ترین و معتبرترین نوشته‌ها درباره‌ی نظریه‌ی اخلاقی فایده‌گرایی است؛ نظریه‌ای که بیش از دو قرن است فلسفه، سیاست، اقتصاد، اخلاق زیستی و حتی تصمیم‌گیری‌های روزمره‌ی ما را تحت تأثیر قرار داده. پیتر سینگر، فیلسوف نامدار حوزه‌ی اخلاق کاربردی، و کاسیا د لازاری-رادک، پژوهشگر برجسته‌ی اخلاق هنجاری، در این اثر کوتاه اما بسیار عمیق، خواننده را با ریشه‌ها، تحول‌ها، چالش‌ها و کاربردهای معاصر فایده‌گرایی آشنا می‌کنند.این کتاب با معرفی بنیان‌گذاران فایده‌گرایی کلاسیک—جرمی بنتام و جان استوارت میل—شروع می‌شود و نشان می‌دهد چگونه ایده‌ی ساده‌ی «بیشترین خوشبختی برای بیشترین افراد» به یک چارچوب قدرتمند در اخلاق بدل شد. نویسندگان سپس به نسخه‌های مدرن‌تر این نظریه می‌پردازند، به‌ویژه فایده‌گرایی ترجیحی که سینگر از مدافعان اصلی آن است و تأکید می‌کند اخلاق باید ترجیحات عقلانی و خواسته‌های واقعی افراد را در نظر بگیرد، نه فقط لذت و درد آنی را.یکی از نقاط قوت کتاب، پرداختن دقیق و صریح به نقدهای مهم فایده‌گرایی است:آیا این نظریه حقوق فردی را نادیده می‌گیرد؟آیا می‌توان لذت و رنج را اندازه‌گیری کرد؟آیا فایده‌گرایی ما را به فدا کردن افراد بی‌گناه برای خیر جمعی تشویق می‌کند؟در جهان پیچیده‌ی امروز، چگونه باید پیامدها را پیش‌بینی کرد؟سینگر و لازاری-رادک به این پرسش‌ها با صداقت و استدلال پاسخ می‌دهند و نشان می‌دهند چگونه نسخه‌های معاصر فایده‌گرایی تلاش می‌کنند میان سود جمعی و محدودیت‌های اخلاقی‌یی مثل عدالت و حقوق فردی تعادل ایجاد کنند.کتاب همچنین کاربردهای بسیار مهم فایده‌گرایی را در موضوعات واقعی و ملموس بررسی می‌کند:اخلاق زیستی و پزشکیحقوق حیوانات و مسئله‌ی گونه‌پرستیفقر جهانی و مسئولیت اخلاقی افراد ثروتمندسیاست‌گذاری عمومی و تحلیل هزینه–فایدهچالش‌های جهانی مثل تغییرات اقلیمیدر نهایت، نویسندگان نشان می‌دهند چرا فایده‌گرایی—با وجود تمام نقدها—یکی از قدرتمندترین ابزارهای اخلاقی برای مواجهه با مشکلات جهان امروز است؛ از نابرابری و رنج حیوانات گرفته تا بحران‌های محیط‌زیستی و فناوری‌های نوین.این کتاب برای هرکسی که می‌خواهد فهمی عمیق، منسجم و به‌روز از فایده‌گرایی داشته باشد، منبعی ضروری است؛ چه دانشجوی فلسفه باشد، چه پژوهشگر حوزه‌ی اخلاق، و چه شهروندی که می‌خواهد تصمیم‌های اخلاقی بهتری بگیرد.Send us a textSupport the show

در این برنامه ازپادکست «هشیوار»، به یکی از بنیادی‌ترین پرسش‌های فلسفه و علوم اعصاب می‌پردازیم:آیا انسان واقعاً دارای ارادهٔ آزاد است؟ و اگر نه، مسئولیت اخلاقی چه معنایی پیدا می‌کند؟در این گفت‌وگو،دکتر کیمیایی‌اسدی، عصب‌پژوه و متخصص علوم اعصاب شناختی،و دکتر شروین وکیلی، جامعه‌شناس و زیست‌شناس اجتماعی،از دو منظر متفاوت اما تا حدی مکمل—نوروساینس و علوم انسانی—به این مسئله می‌پردازند.در بخش نخست، سازوکارهای مغزی تصمیم‌گیری و فرآیند انتخاب کنش از دیدگاه مغزی و علوم اعصاب بررسی می‌شود. مفهوم من و شبکه های پیچیده مغز صحبت می شود. در بخش دوم، پیامدهای فلسفی و اجتماعی و حقوقی این یافته‌ها روی مفهوم مسئولیت اخلاقی، آزادی عمل، انتخاب‌های انسانی و ساختارهای حقوقی و کیفری تحلیل می‌گردد.در این گفت‌وگو تلاش می‌کنیم به پرسش‌هایی بنیادین نزدیک شویم:• اگر تصمیم‌های ما نتیجهٔ فرایندهای عصبی و تاریخی باشند، آزادی عمل چه معنایی دارد؟• آیا جامعه می‌تواند—یا باید—مفهوم «مجازات» را بازتعریف کند؟• نقش علم در تبیین اخلاق چیست؟• و در نهایت، اگر ارادهٔ آزاد محدود باشد، مسئولیت اخلاقی چگونه بازسازی می‌شود؟این گفت‌وگو بخشی از مجموعهٔ بحث‌های هشیوار دربارهٔ ارادهٔ آزاد، اخلاق، آگاهی، و نسبت علم و فلسفه است.برای دنبال‌کردن گفت‌وگوهای بیشتر با اندیشمندان برجستهٔ جهان و ایران، کانال را سابسکرایب کنید.Send us a textSupport the show