اپیزود ویژه-میکروبیوم: جهانی نامرئی در بدن ما با دکتر حسام نوذری-بخش دوم
🎙️ در دومین بخش از گفت‌وگوی ویژه‌ی پادکست و کانال هشیوار، دکتر مهدی شفا میزبان دکتر حسام نوذری است تا ادامه بحث درباره‌ی یکی از شگفت‌انگیزترین کشفیات زیست‌شناسی نوین را دنبال کنند: میکروبیوم بدن انسان.🧫 بدن ما میزبان مجموعه‌ای عظیم از میکروب‌هاست — از باکتری‌ها و ویروس‌ها گرفته تا قارچ‌ها و آرکی‌ها — که در نقاط مختلف بدن زندگی می‌کنند: روده، دهان، بینی، دستگاه تنفسی، پوست و دستگاه تناسلی زنان.این جمعیت میکروسکوپی، با بیش از صد تریلیون سلول میکروبی و میلیون‌ها ژن بیشتر از ژنوم انسانی، شبکه‌ای زیستی می‌سازد که بدون آن، حیات و سلامت انسان ممکن نیست.در این گفت‌وگو خواهید شنید که چگونه:🧬 میکروبیوم روده (Gut microbiome) یکی از کلیدی‌ترین تنظیم‌کننده‌های سیستم ایمنی بدن است و ترکیب آن می‌تواند بر شدت واکنش‌های ایمنی، آلرژی‌ها، چاقی، دیابت نوع ۲، و بیماری‌های التهابی اثر بگذارد. اختلال در تعادل این جامعه‌ی میکروبی (dysbiosis) با بروز بیماری‌هایی مانند کولیت، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و حتی برخی سرطان‌ها مرتبط است.🧠 محور روده–مغز (Gut–Brain Axis) نشان می‌دهد که میکروب‌های روده تنها در هضم و ایمنی نقش ندارند، بلکه از طریق مسیرهای عصبی (عصب واگ)، هورمون‌ها و مولکول‌های شیمیایی، بر خلق‌وخو، اضطراب، افسردگی و عملکرد شناختی تأثیر می‌گذارند. باکتری‌های خاصی مانند Lactobacillus و Bifidobacterium می‌توانند ترکیباتی شبیه سروتونین و GABA تولید کنند و مستقیماً بر فعالیت عصبی مغز اثر بگذارند🌬️ میکروبیوم تنفسی (Respiratory microbiome) نقش مهمی در سلامت ریه‌ها، آلرژی‌ها و مقاومت در برابر عفونت‌های ویروسی و باکتریایی دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ارتباطی نزدیک میان روده و ریه وجود دارد — محور روده–ریه (Gut–Lung Axis) — که از طریق سیستم ایمنی و متابولیت‌های باکتریایی برقرار می‌شود و می‌تواند شدت بیماری‌هایی مانند آسم و کووید-۱۹ را تعیین کند.🫁 میکروبیوم واژینال (Vaginal microbiome) یکی از مهم‌ترین سدهای دفاعی بدن در برابر عفونت‌ها و از عوامل حیاتی در سلامت باروری زنان است. گونه‌هایی مانند Lactobacillus crispatus با تولید اسید لاکتیک، محیطی اسیدی ایجاد می‌کنند که مانع رشد باکتری‌ها و قارچ‌های بیماری‌زا می‌شود؛ به همین دلیل تعادل این جامعه‌ی میکروبی با خطر زایمان زودرس، عفونت‌های مکرر و ناباروری ارتباط مستقیم دارد.🔬 این گفت‌وگو از منظری علمی و میان‌رشته‌ای به بدن انسان می‌نگرد:بدنی که دیگر صرفاً مجموعه‌ای از سلول‌های انسانی نیست، بلکه اکوسیستمی زنده و خودسازمان‌دهنده است — جایی که انسان و میکروب‌ها در پیوندی هم‌زیستانه و پیچیده زندگی می‌کنند.درک میکروبیوم به ما می‌آموزد که سلامت، محصول توازن است نه سلطه؛ و انسان، نتیجه‌ی همکاری با میلیاردها موجود زنده‌ی دیگر در درون خویش است.دکتر حسام نوذری، یکی از چهره‌های برجسته در حوزه پریودانتولوژی و دندانپزشکی ترمیمی است. او با رویکردی مبتنی بر شواهد علمی و روش‌شناسی دقیق، همواره بر اهمیت شک گرایی علمی، ارزیابی انتقادی ادعاها، و پرهیز از پذیرش بی‌چون‌وچرای اطلاعات تأکید کرده است.ایشون در سخنرانی‌ها، مقالات، و گفت‌وگوهای خود، تلاش کرده است تا پلی میان دانش علمی پیشرفته و جامعه فارسی‌زبان ایجاد کند. همچنین با تأکید بر اهمیت پژوهش مستقل، شفافیت علمی، و تکیه بر داده‌های معتبر، او نشان داده است که ارتقای سلامت عمومی تنها از مسیر آگاهی‌بخشی علمی و فرهنگ‌سازی در میان مردم و متخصصان می‌گذرد. این پیام، به‌ویژه برای نسل جوان ایرانی که در معرض حجم عظیمی از اطلاعات درست و نادرست است، ارزش حیاتی دارد.Send us a textSupport the show
--------
1:11:45
--------
1:11:45
اپیزود ویژه-زیست سیاست با دکتر کیارش آرامش
دکتر کیارش آرامش پزشک، متخصص اخلاق زیستی و پژوهشگر برجسته در حوزه فلسفه علم و سیاست سلامت است.او تحصیلات پزشکی خود را در دانشگاه‌های ایران به پایان رساند و سپس در ایالات متحده در رشته‌ی «اخلاق سلامت» (Healthcare Ethics) تحصیل کرد و به‌عنوان پژوهشگر و استاد دانشگاه فعالیت خود را ادامه داد. دکتر آرامش اکنون مدیر مؤسسه‌ی «جیمز درین» در دانشگاه پن‌وست در ایالت پنسیلوانیاست و از چهره‌های شناخته‌شده در حوزه‌ی اخلاق زیستی، حقوق پزشکی، و فلسفه‌ی علم محسوب می‌شود. او سال‌ها در زمینه‌ی اخلاق پژوهش‌های زیست‌پزشکی، سیاست‌گذاری سلامت، و رابطه‌ی میان علم، دین و قدرت قلم زده و تدریس کرده است.در این گفت‌وگو، به بررسی مفهوم «زیست‌سیاست» یا Biopolitics می‌پردازیم — سیاستی که نه‌فقط بر جامعه، بلکه بر خودِ زندگی و بدن انسان‌ها اعمال می‌شود. از دیدگاه‌های میشل فوکو درباره‌ی قدرت و بدن تا گسترش زیست‌سیاست در عصر ژن‌درمانی، داده‌های سلامت، و فناوری‌های نوین، این گفت‌وگو تلاش می‌کند نشان دهد که چگونه علم، اخلاق و سیاست در زمانه‌ی مدرن در هم تنیده شده‌اند.در ادامه، به نمونه‌های ایرانیِ زیست‌سیاست نیز پرداخته می‌شود؛ از سیاست‌های جمعیتی و سلامت گرفته تا محدودیت‌های مرتبط با بدن و جنسیت. محورهای اصلی بحث:چیستی و تاریخچه‌ی زیست‌سیاست در اندیشه‌ی فوکونسبت میان علم، فناوری و قدرت در دوران مدرنتعارض میان آزادی فردی و خیر جمعی در سلامت عمومیمصادیق زیست‌سیاست در ایران معاصرنقش اخلاق پزشکی در حفظ کرامت انسانچشم‌انداز آینده‌ی زیست‌سیاست در عصر داده و هوش مصنوعیSend us a textSupport the show
در این گفت‌وگواز پادکست هشیوار، دکتر مهدی شفا میزبان دکتر محمد توکلی‌صابری است — نویسنده، زیست‌شناس و روشنفکری علمی که آثارش نقش بزرگی در ترویج عقل‌گرایی و تفکر علمی در میان فارسی‌زبانان داشته است. دکتر توکلی‌صابری دکترای شیمی پزشکی از دانشگاه دمونتفورت در انگلستان دارد و سال‌ها در ایران، بریتانیا و آمریکا در زمینه‌های علمی و فرهنگی فعالیت کرده است. او از معدود نویسندگانی است که توانسته علم، فلسفه و فرهنگ ایرانی را در آثارش به شکلی سازگار و آموزشی در کنار هم قرار دهد.در این برنامه به سه کتاب مهم او پرداخته می‌شود:کتاب «جهان فراطبیعی»در این اثر، نویسنده با زبانی روشن و دقیق نشان می‌دهد چگونه باورهای ماورایی، خرافات و نیروهای اسرارآمیز در دوران مدرن به شکل‌های تازه‌ای بازتولید شده‌اند. او با بهره‌گیری از یافته‌های علمی و روان‌شناختی توضیح می‌دهد چرا ذهن انسان به سمت باورهای فراطبیعی گرایش دارد و چگونه می‌توان با روش علمی و تفکر انتقادی از آن فاصله گرفت.کتاب «علم چیست؟»این کتاب پرسش بنیادین «علم چیست؟» را از دیدگاه فلسفی و آموزشی بررسی می‌کند. نویسنده توضیح می‌دهد چه چیزی علم را از عقیده، تجربه شخصی یا ایمان متمایز می‌کند، و چرا درک درست از روش علمی برای رشد فرهنگی و توسعه‌ی اجتماعی حیاتی است.کتاب «شبه‌علم چیست؟»در این کتاب، دکتر توکلی‌صابری به ریشه‌ها و سازوکارهای شبه‌علم می‌پردازد — از شبه‌پزشکی و شبه‌عرفان گرفته تا تئوری‌های توطئه و ادعاهای غیرقابل‌اثبات. او توضیح می‌دهد چرا انسان‌ها جذب این باورها می‌شوند و چگونه آموزش، رسانه و تفکر نقاد می‌تواند جامعه را از خطر فریب و جهل محافظت کند.محور گفت‌وگودر این گفت‌وگو مرز میان علم، شبه‌علم و نظریه‌های توطئه بررسی می‌شود.بحث بر سر این است که چرا با وجود رشد علم، باورهای غیرعلمی و خرافی هنوز در جوامع انسانی نفوذ دارند، چه عواملی باعث گسترش آن‌ها می‌شوند، و نقش آموزش علمی در مقابله با آن چیست. بخش مهمی از گفتگو به اهمیت پرورش تفکر نقادانه در کودکان اختصاص دارد. اگر از کودکی بیاموزیم چگونه سؤال درست بپرسیم، چگونه منبع معتبر را تشخیص دهیم و چگونه میان باور و شواهد تمایز بگذاریم، در بزرگسالی کمتر قربانی فریب، خرافه و تبلیغات گمراه‌کننده خواهیم شد.پیام گفت‌وگو:علم فقط مجموعه‌ای از دانسته‌ها نیست؛ بلکه روشی برای اندیشیدن است — روشی برای جداکردن واقعیت از خیال، و حقیقت از باور.در جهانی پر از اطلاعات نادرست، تنها راه نجات جامعه، آموزش، کنجکاوی، و تفکر نقادانه است. این گفت‌وگو تلاشی است برای بیداری علمی و فرهنگی، برای ساختن جامعه‌ای خردمندتر، مهربان‌تر و آگاه‌تر.🎧 نسخه صوتی را در پادکست هوشیوار دنبال کنید.🔬 موضوعات: علم، شبه‌علم، نظریه‌های توطئه، آموزش، تفکر نقادانه، و آینده‌ی آگاهی در جامعه‌ی ایرانی.معرفی دکتر توکلی صابری:https://www.bishandish.ir/people/%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%d8%b1%d8%b6%d8%a7-%d8%aa%d9%88%da%a9%d9%84%db%8c-%d8%b5%d8%a7%d8%a8%d8%b1%db%8c/لینک به خرید کتابهای دکتر توکلی صابری:https://www.iranketab.ir/book/31665-the-supernatural-worldhttps://www.iranketab.ir/book/103119-shebh-elmhttps://www.iranketab.ir/book/34898-what-is-scienceSend us a textSupport the show
--------
1:32:40
--------
1:32:40
ریچارد داوکینز: از ژن خودخواه تا سامانه های نوظهور-سخنرانی درگروه حلقه دیدگاه نو
در این سخنرانی، سیر تحول نگاه زیست‌شناسی فرگشتی از دیدگاه ژن‌محور ریچارد داوکینز تا رویکرد سامانه‌ای و چندسطحی فیلیپ بال. همچنین ارتباط میان علم، معنا، و نقد باور دینی در پرتو آثار مهمی چون The Selfish Gene، The Genetic Book of the Dead، How Life Works و The God Delusion تحلیل شد. ۱. «ژن خودخواه» و تغییر زاویه‌ی دید در تکاملکتاب The Selfish Gene در ۱۹۷۶ نقطه‌ی عطفی در فهم تکامل بود.در آن، داوکینز استدلال می‌کند که واحد اصلی انتخاب طبیعی، ژن است، نه فرد یا گونه.بدن‌ها، رفتارها و حتی همکاری‌های اجتماعی در نهایت سازوکارهایی برای بقای ژن‌ها هستند.اما فراتر از مفهوم علمی، این نگاه تصویری تازه از زندگی ارائه می‌کند: حیات، شبکه‌ای از اطلاعات است که در گذر زمان، خود را از طریق بدن‌ها و گونه‌ها بازتولید می‌کند. همین ایده، بعداً در کتابهای دیگر او مانند The Extended Phenotype گسترش یافت و زمینه گفت‌وگوی گسترده‌ای میان زیست‌شناسی، فلسفه و نظریه‌ی اطلاعات فراهم آورد. ۲. «کتاب ژنتیکی مردگان»: ژن به‌عنوان حافظه‌ی زمیندر اثر متأخر داوکینز، The Genetic Book of the Dead، ژن‌ها دیگر صرفاً بازیگران رقابت نیستند، بلکه خاطره‌ی تکامل زمین به شمار می‌آیند. ژنوم هر موجود زنده، نوعی آرشیو از محیط و شرایط زیستی نیاکانش است؛ بنابراین مطالعه‌ی DNA نه‌تنها زیست‌شناسی امروز، بلکه تاریخ فرگشتی زمین را آشکار می‌کند. ایده‌ی مرکزی این بخش آن است که حیات، تاریخ را در خود حمل می‌کند.ژن‌ها کتابخانه‌ای از جهان‌های گذشته‌اند و طبیعت، خواننده‌ی بی‌وقفه‌ی آن‌هاست.۳. «چگونه زندگی کار می‌کند»: بازگشت از تقلیل‌گرایی به شبکهفیلیپ بال در کتاب How Life Works نقدی بنیادی به تقلیل‌گرایی ژن‌محور ارائه می‌کند.او بر این باور است که زندگی را نمی‌توان فقط از پایین به بالا، با تمرکز بر ژن و مولکول فهمید.حیات محصول ظهور (emergence) از تعامل میان سطوح گوناگون — ژن، سلول، بافت، بدن و محیط — است. در این رویکرد، سلول‌ها نه ماشین‌هایی برنامه‌نویسی‌شده، بلکه سامانه‌هایی پویا و خودتنظیم‌اند. جهان زنده از بازخورد میان اجزا ساخته می‌شود؛ همان‌گونه که هوش، آگاهی و پیچیدگی از هم‌کنشی میان نورون‌ها برمی‌خیزند. این دیدگاه، زیست‌شناسی را از نگاه مکانیکی قرن بیستم به سوی زیست‌شناسی شبکه‌ای و پویا سوق می‌دهد — جایی که «نظم» نه از طرح بیرونی، بلکه از تعامل درونیِ اجزا پدید می‌آید. ۴. «توهم خدا»: علم در برابر متافیزیکبخش پایانی به نقد داوکینز از باور دینی اختصاص دارد؛ کتاب The God Delusion که در آن می‌گوید:«ما برای توضیح جهان نیازی به فرض خدا نداریم.»در این چارچوب، دین دیگر منبع تبیین پدیده‌ها نیست، زیرا فیزیک و زیست‌شناسی می‌توانند پیدایش جهان، حیات و ذهن را توضیح دهند. به‌جای آن، علم جایگاه «حیرت» را از ماوراء به خودِ طبیعت بازگردانده است: رنگین‌کمان، سلول، و کهکشان، هرکدام معجزه‌هایی طبیعی‌اند.در این نگاه، خدا از یک فاعلِ بیرونی به استعاره‌ای برای نظم و زیباییِ درون طبیعت فروکاسته می‌شود.جهان، خودبسنده است و معنا در درون آن ساخته می‌شود، نه از بیرون تحمیل.جهان، دیگر نیازی به فرضیه‌ی آسمانی ندارد تا زیبا و معنادار باشد. زیبایی در خودِ سازوکارهای طبیعی نهفته است — در ژنی که می‌نویسد، در سلولی که می‌اندیشد، در ذهنی که می‌پرسد.علم امروز همان کاری را با جهان می‌کند که روزی اسطوره با انسان کرد:او را از ترس رها می‌کند، اما شگفتی را حفظ می‌کند.Send us a textSupport the show
--------
2:07:23
--------
2:07:23
اپیزود ویژه-ریشه‌های دین، نسبت علم و ایمان، طبیعت‌گرایی و اخلاق در جهانی بیخدا با وریا امیری
در این گفت‌وگوی فلسفی از پادکست هشیوار،میزبان آقای وریا امیری هستم برای گفت‌وگویی درباره پرسش‌های جاودانه‌ی بشر:چرا دین پدید آمد؟آیا جهان بدون خدا می‌تواند معنا داشته باشد؟و در عصری که علم جای اسطوره را گرفته،آیا هنوز می‌توان از ایمان، اخلاق و معنویت سخن گفت؟در این گغتگو می‌شنوید درباره:🕊️ خاستگاه دین و فرگشت باور به خدا⚙️ طبیعت‌گرایی و فیزیکالیسم؛ جهان بدون ماوراء⚡️ علم و دین؛ تعارض یا گفت‌وگو؟🌗 معنویت و معنا در جهان بیخدا🌱 اخلاق، گیاه‌خواری و حقوق حیوانات🔥 نقد نواندیشی دینی در ایران و بن‌بست ایمان مدرناین گفت‌وگو تلفیقی است از علم، فلسفه و تأمل اخلاقی، تلاشی برای فهم دوباره‌ی رابطه انسان با جهان، در زمانی که اسطوره‌ها رنگ باخته‌اند اما پرسش‌های بشر هنوز زنده‌اند.میزبان: دکتر مهدی شفامهمان: آقای وریا امیریپادکست هشیوار را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:https://pod.link/1707646743 #مهدی_شفا #وریا_امیری #پادکست_هشیوار #دین #فلسفه #طبیعت‌گرایی #اخلاق #پیتر_سینگر #نواندیشی_دینی #گیاه‌خواری #فیزیکالیسم #علم_و_ایمان #پادکست_فلسفیSend us a textSupport the show
در طول این پادکست، من «مهدی شفا» یک کتاب غیر‌‌داستانی مربوط به ژنتیک، فرگشت، مغز، ذهن و‌رفتار‌انسان رو خلاصه و خدمت شما تعریف میکنم. این تلاشی است در جهت افزایش آگاهی، تفکر نقادانه و سنجشگر و بینش علمی در بین فارسی زبانان. Summarizing and explaining books related to human brain, biology, Genetics, evolution and behavior. Trying to promote scientific and critical thinking among Farsi-speaking people.
Netherlands