De Erfrechtadvocaat

Ook in deze aflevering is professor mr. Freek Schols te gast bij Inge Diepman en Joost Diks. Freek Schols is naast hoogleraar Notarieel Recht aan de Radboud Universiteit Nijmegen, ook buitengewoon hoogleraar Familie(vermogens)recht en Erfrecht aan de universiteit van Curaçao. Freek Schols vertelt dat het Caribisch erfrecht beter aansluit op de samenleving dan het Nederlands erfrecht. Joost en Freek komen in dit kader te spreken over de legitieme portie, het ongeldig laten verklaren van een testament op grond van misbruik van omstandigheden, het erven door een informele samenlever en de wettelijke verdeling. Is het Caribisch erfrecht moderner dan het Nederlands erfrecht?

Inge Diepman en Joost Diks ontvangen in deze aflevering professor mr. Freek Schols, hoogleraar notarieel recht. Net als zijn broer professor Bernard Schols doceert Freek aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Met Inge en Joost praat hij over de verschillen en de steeds vaker voorkomende overeenkomsten tussen de notaris en de erfrechtadvocaat. Vroeger was het erfrecht het exclusieve domein van de notaris. Pas bij conflicten over een erfenis kwam de erfrechtadvocaat in beeld. De notaris is van oudsher onafhankelijk en onpartijdig en de erfrechtadvocaat partijdig. Deze verschillen staan nog altijd als een huis, maar de rolverdeling is minder afgebakend dan eerst. De notaris en de erfrechtadvocaat trekken vaker samen op, niet alleen omdat er tegenwoordig meer erfrechtadvocaten zijn, maar ook omdat de belangen steeds groter worden en testamenten ingewikkelder. Het beeld van de erfrechtadvocaat als degene die ‘alleen’ rechtszaken aanspant, is daardoor te eenzijdig. Dat de notaris en de erfrechtadvocaat elkaar vaker weten te vinden, is ook te danken aan de VEAN (Vereniging Erfrechtadvocaten Nederland). Erelid Freek Schols en mede-oprichter van de vereniging Joost Diks constateren dat dankzij de komst van de VEAN het kennisniveau van notarissen, erfrechtadvocaten en rechters én de onderlinge waardering flink is toegenomen. En dat is hard nodig, zeker gezien de toekomstvoorspelling van Freeks broer Bernard…

In deze aflevering is opnieuw professor Bernard Schols te gast, hoogleraar Successierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Samen met Inge Diepman en Joost Diks praat hij over een onderwerp waarover veel erfgenamen mopperen: de erfbelasting. Dat wordt nog vaak gezien als een vorm van diefstal, maar in de Nederlandse wet is nou eenmaal vastgelegd dat erfrecht en erfbelasting elk een kant vormen van dezelfde medaille. Hoevéél belasting er wordt geheven, is afhankelijk van de categorie waartoe een erfgenaam behoort: de Nabijen of de Overigen. Samenwonenden zonder een samenlevingscontract en testament krijgen het dringende advies om naar een notaris te gaan. Erflaters verzinnen van alles om de fiscus zoveel mogelijk buiten de deur te houden. Zo is er de zaak van de doktersassistente die trouwde met een erflater om zo in het door hem gewenste Nabijen-rijtje te komen. Was hier sprake van fraus legis (misbruik van recht)? Bernard geeft het antwoord en tipt ook een recente zaak (googel ‘Hoge Raad 16 februari 2024’), waarin een zieke erflater en zijn vrouw de hoofdrol spelen. De man en vrouw maakten een herverdeling van hun vermogen binnen de gemeenschap van goederen, wat de vrouw een groot belastingvoordeel opleverde. Konden zij dat zomaar doen?

Inge Diepman en Joost Diks ontvangen in deze aflevering professor Bernard Schols, hoogleraar Successierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Bernard deelt ook buiten de collegezalen zijn kennis over het erfrecht en de executele (de zakelijke afwikkeling van een nalatenschap door een executeur). Hij treedt op in theaters, was te zien op muziekfestival Zwarte Cross en schreef samen met Heidi Klijsen de boeken ‘Voorkom ruzie bij de kist’ en ‘Voorkom ruzie in bed’. Joost en Bernard zijn ook regelmatig samen op pad om cursus over het erfrecht te geven. Bernard vertelt in deze aflevering hoe hij als jonge notaris gefascineerd was door de executeur, die hij beschouwt als een verbinder tussen een overledene en diens nabestaanden. Lang was onduidelijk wat deze rechtsfiguur precies betekent in juridische zin, maar dankzij Bernard is daarin verandering gekomen. Hij wijdde zijn proefschrift aan de executele en ontwikkelde het sterrensysteem dat de verschillende rollen van de executeur duidt. Bernard (die inmiddels te boek staat als de ‘godfather’ van de executele) is bovendien mede-oprichter van NOVEX, de Nederlandse Organisatie voor Executeurs die garant staat voor de kwaliteit van haar leden. Joost is inmiddels voorzitter van NOVEX. De rol die de executeur speelt in het erfrecht en de maatschappij is belangrijker dan ooit, mede doordat steeds meer mensen grote bedragen erven. Bernard stelt dat die grote erfenissen zelfs bijdragen aan de krapte op de arbeidsmarkt. Aan de andere kant is erven niet altijd een feest: Bernard en Joost wijzen op toenemende conflicten over nalatenschappen tussen erfgenamen.