Decide for Impact podcast

Vandaag het gesprek met Musetta van Wetsingh. Musetta van Wetsingh, mens, maatschappelijk ondernemer en initiatiefnemer van GOED, een burgerbeweging die de energietransitie ziet als middel om armoede en kansenongelijkheid tegen te gaan. Ze denkt in systemen en menselijke dynamieken en handelt vanuit verbinding met zichzelf en anderen. Laten we beginnen… Wat ik zoal leerde van Musetta: 00:00 intro - 01:50 Robin Doet, is een maatschappelijke onderneming 02:35 Daarmee staat ze aan de maatschappelijke kant van de energietransitie. 03:35 Een verschuiving van Big Oil naar Big Green. 04:20 Wat ook kan is van Big Oil naar Common Green gaan, waarbij de energie weer van ons allen wordt. 06:05 De ruimte vraag van zonnepanelen in Nederland opgelost. 06:55 We gaan naar een energiesysteem waarbij het ingewikkelder is om het in balans te houden. 10:35 We zitten nog steeds in de industriële revolutie, die is nooit gestopt. Energietransitie is de volgende fase. 12:00 De energietransitie als middel om maatschappelijke verandering en menselijke verbinding weer tot stand te brengen. Telkens kijken wat is het middel en wat is het doel. 13:35 Nalatenschap is het doel van de mens. 14:35 Wat hebben mijn voorouders neergelegd en wat vind ik daarvan. 16:05 De aarde redt zich wel als wij er niet meer zijn. 17:05 De reis naar IJsland die liet zien wat ze wel kan doen. 18:50 Mensen om je heen klaarmaken om vanuit zichzelf te handelen. 20:35 Emotie gebruiken als middel om beslissingen te nemen. 21:30 Je emoties doorvoelen en erkennen. 23:10 Gezien en gehoord worden door in de politiek actief te worden. 24:35 Als we nu de klimaatcrisis niet aanpakken, dan hoeven we niets meer te doen op wonen en sociaal. 28:15 Wij in Nederland gaan diegene zijn die moeten migreren. 31:25 We houden ons zelf voor de gek, want we weten al lang hoe we CO2 uitstoot moeten stoppen. 33:55 Wat wij missen een overheid als hoeder van ons als burgers. Ze zijn slavendrijvers. 34:15 Het kapitalistische systeem draait vooral op om zichzelf in leven te blijven houden en daar moeten we mee breken. 36:45 In burgerinitiatieven worden alle krachten van mensen op een hoop gegooid, die menselijkheid, daar kunnen we iets mee. 38:05 Ze ziet dat er in de samenleving iets veranderd en dat geeft hoop. 41:40 Een mens in verbinding met anderen om voor elkaar te zorgen, in verschillende rollen. 44:50 Fast fashion in kinderkleding, als het kind er is uitgegroeid dan gooi ik het weg. 48:00 Waar voel je je bestaansrecht? 51:25 Het bestaansrecht wat mensen in het huidige systeem meekrijgen is, je moet presteren of je moet je aanpassen. 53:40 De zeven basisbehoeften uit de schematherapie. 54:10 Neem deel in de burgerbeweging Cooperatie GOED (Groen Opwekken en Delen), zodat je een bijdrage kan leveren aan de energietransitie. 55:20 Een kantelpunt voor wind op zee. 57:25 We hadden de energietransitie nooit aan de markt over moeten laten. Alle winsten zijn afgeroomd. Meer over Musetta van Wetsingh: https://www.linkedin.com/in/musettavanwetsingh/ https://www.robindoet.org/ons-team/ https://www.cooperatiegoed.nl Andere bronnen: Zo werd de energietransitie gebruikt om klimaatbeleid te saboteren | VPRO Tegenlicht - gesprek met Franse historicus Jean-Baptiste Fressoz. Paradox van Jevons - Wikipedia - de stelling dat technologische vooruitgang die de doelmatigheid verhoogt, waarmee een productiefactor wordt gebruikt, er toe neigt de mate van consumptie van die factor te laten stijgen in plaats van te laten afnemen. Het is het extreme geval van het rebound-effect. Inner Development Goals - IDGs Als de dijken breken - Wikipedia (serie van VRT) I am Scared for Ireland… - Hank Green over het vertragen van de AMOC Steward owned bedrijven - luister het gesprek met Gijsbert van We Are Stewards Basisbehoeften uit de schematherapie. Video van het gesprek met Musetta van Wetsingh https://youtu.be/iJYuO64_jfo Kijk hier https://youtu.be/iJYuO64_jfo

Vandaag bespreken we het boek Continent van de kwaliteit van Paul Schenderling. Subtitel: Hoe Europa een eigen economische koers kan varen Ik vind het een steengoed boek dat past in deze tijd, waar iedere ondernemer waardevolle inzichten kan uithalen over hoe ze bijdragen aan een betere toekomst van zichzelf, hun omgeving en de planeet. Het lastige is dat het boek te dik is voor 90% van de ondernemers om op te pakken. Een boek met een hoopvolle boodschap en suggesties voor wat je kunt doen. Met een reële actuele analyse van wat op dit moment het probleem is voor Europa en de bedrijven, de mensen en de planeet. Het lijkt me goed om hier een geillustreerde versie van te maken met de kern, zoals de doeleinden van het leven, de vier grote spelveranderaars, de vier industriële investeringen en de vijf grote impactfactoren om te komen tot een overzicht van de kwaliteiten die een nieuwe economie kan leveren en de strategische stappen naar het continent van kwaliteit. Om af te sluiten met een overzicht van wat ondernemers en burgers kunnen doen en wat dat oplevert. Het verhaal dat we voorbij de groei moeten komen levert voor veel mensen weerstand op, omdat ze denken dat ze iets verliezen. Een verhaal waarin we naar een kwaliteit van leven gaan is hoopvol en geeft mij energie, je krijgt iets beters. Het boek kreeg ik van Paul en Tom kreeg het van Bot Uitgevers. Het boek bestaat uit 4 delen: I Onze economie dient onze doelen niet meer II De vier grote spelveranderaars die onze toekomst mede zullen bepalen III Een hoopvolle realistische visie voor de toekomst van Europa IV Sufficiëntie, de nieuwe maatstaf voor het succes van bedrijven. V Handvatten om de nieuwe economie dichterbij te brengen Inleiding In het kort de bedreigingen waarmee Europa te maken heeft, de druk vanuit Rusland met de oorlog. De opkomst van radicaal rechts die de democratie aanvalt. De import van spullen uit China waarmee we de productie in Europa zelf onder druk zetten, en daarmee de toekomst van het mkb. Dan de mondiale druk op de ecologische grenzen van de planeet die de natuur (en daarmee de mens) in de problemen brengt. Verder schetst Paul een beeld van de kwaliteiten van Europa, wat maakt dit continent anders en wat is dat Europese levensgevoel.  Dan volgt een utileg over de oorzaak waarom de economie in Europa de verkeerde kant op gaat de rol van het kapitaal, de economie boven alles een focus op efficientie waarbij de opbrengsten vloeit naar de grote bedrijven en de rijken en de lasten voor d regio en de rest van de mensen. Dan laat Paul voorbeelden zijn van de het verborgen potentieel van de nieuw economie zoals goed werk, verbetering kwaliteit producten en diensten, meer gelijkheid, duurzaam ondernemerschap en geluk. Dit is een mooi vooruitzicht om verder te lezen. I Onze economie dient onze doelen niet meer Interessant hoofdstuk over welke doelen de economie dient met een mooi overzicht op p60 in een tabel. De kern is vrijheid, vrede, rechtvaardigheid, naastenliefde en dat levert kwaliteit van leven op (bloei). Op p64 heeft hij een overzicht van de zeven zekerheden van goed werk. Een goed overzicht over wat je zoekt in werk. De opkomst van het neoliberialisme, wat mensen ook stemmen in de afgelopen veertig jaar, het neoliberale economische beleid blijft. p80 Ondemocratisch liberalisme - het boek van Lisa Herzog. Het belangrijkste verzetswapen: een krachtig contrarratief. De race naar de bodem doordat we overspoelt worden door goedkope producten omdat de bedrijven in China worden gesteunt door de staat, er veel minder regels zijn en daardoor de mens en de natuur kunnen worden uitgeperst. Daarnaast wordt steeds meer marketing gebruikt. Met het handelsblok tussen de VS en China, terwijl de productie doordraait om de groei van de economie te waarborgen, moeten de producten ergens naar toe, Europa want de regels aan de grens zijn door de mondiale handel die mede door de Duitse grote bedrijven is ondersteund. II De vier grote spelveranderaars die onze toekomst mede zullen bepalen De vier grote spelveranderaars van onze tijd: De strijd om digitale monopolies of anti-monopolies De strijd om het toekomstige concurrentievermogen De strijd om internationale economische en politiek orde De strijd om een leefbare toekomst op deze planeet (De strijd om de toekomst van de democratie) - De rol van monopolisten grond - schaars maken. Kennis van de complexe waardeketens.  Dit verschuift nu naar de eigenaren van de cloud en data. AI geeft veel macht, veel hoeveelheden data opslaan en inzichten uit halen, die je weer kunt gebruiken om mensen te beinvloeden. De gevolgen van AI op de economie lijkt vooral een efficiency verhaal. Als je bovengemiddeld goede antwoorden wil krijgen op onze vragen dan is de samenwerking tussen de mens en AI belangrijk. Voor de EU is het belangrijk om zelf AI omgeving te bouwen en beheren zodat we niet opnieuw afhankelijk worden van de VS of China. Interessant punt over de Duitse exportstrategie, grote bedrijven die lage kwaliteit import vanuit China toestaan in ruil voor hoge kwaliteit producten export naar China. Dit verandert nu China zelf steeds meer hoge kwaliteit producten bouwt en ook exporteert en zo de Europese markt uithollen. De vier industriele investeringen investeringen in kennis (te weinig durfkapitaal in EU) investeringen in vergroening versterking van de defensie investeringen in eigen energie Het ziet er naar uit dat er niet een nieuwe mondiale macht ontstaat, maar verschillende machtsblokken denk aan VS, China, de EU, Rusland en India. (pentarchie) De grote vijf impactfactoren (verantwoordelijk voor het overschreiden van de negen essentiële ecosystemen: Uitstoot van broeikasgassen: netto nul in 2050 Materiaalverbruik: volledig circulair in 2050 Watergebruik: zoetwaterverbruik met meer dan 25% verminderd in 2030 Landgebruik: voor menselijke consumptie gehalveerd in 2050 Emissies vna toxische stoffen: vervangbare zeer zorgwekkende stoffen in 2050 uitgefasseer en niet-vervangbare zeer zorgwekkende stoffen sterk gereduceerd. p160 Nuchtere constateringen, nieuw economisch realisme: p166 door de vergrijzing de toekomstige economische groei in Europa tegenvalt; hogere publieke en private kosen als gevolg van de vier industriële investeringen; structurele negatieve economische impact van de mondiale milieucrisis. Positief effect: samenwerking tussen mensen en AI-systemen kan productiviteit verbeteren. Spelmakers van de toekomste: internationale machtsblokken, bedrijven en regio's (burgerbewegingen, netwerken van bedrijven en decentrale overheden). p169 III Een hoopvolle realistische visie voor de toekomst van Europa Keuzes maken met kwaliteit als kompas. de kwaliteiten die de economie kan leveren: p 179 kwalitatief betere producten met lange levensduur verhoogt tastbare welvaart; deze betere producten zorgen beter voor de aarde en toekomstige generaties burgers met laag inkomen kwaliteitsdivident geven vragen om betere productieprocessen - dus innovatie welvaartswinst (te gebruiken voor de industriele investeringen) breed gevoel van zekerheid Europese waarden verdedigen op het mondiale speelveld strategische stappen naar dat continent van de kwaliteit: p182 verdediging Europese waarden en kwaliteitsnormen op mondiaal economisch speelveld vloer en plafond van economie reperareren - goed werk en productie en consumptie binnen de draagkracht van de planeet brengen digitale soevereiniteit opbouwen structurele oplossing voor financieren vier industriele investeringen Ruimte scheppen voor regionale, veerkrachtige gemeenschapseconomieen Quota voor de grote vijf impactfactoren serieus werk maken van digitale dekolonisering. Eignaarschap van data. met belastingen en de vorige stappen het geld vinden voor de industriele investeringen Sterke regio’s maken binnen Europa. Wat is uniek van de regio en hoe kun je dat uitbouwen en delen? Zoal de Achterhoek een bijzondere positie innemen. IV Sufficiëntie, de nieuwe maatstaf voor het succes van bedrijven. ik vind dit een lastige term om te delen met anderen. Relaties bouwen in de keten, niet zoals nu met allemaal anonieme leveranciers waarvan onduidelijk is wat ze precies doen en hoe. Prijsstrategie, eerlijke prijzen en absolute schaarste Voor bedrijven: De goede dingen doen, de dingen goed doen en geen kwaad doen. Sufficientie: het verhaal van de Fairphone (van Abel) p249. Sturen op efficientie is inefficient - absolute schaarste Kwaliteitsdiensten die bedrijven kunnen leveren: p 272 kwalitatief hoogwaardige diensten die voorzien in de noden van mensen (niet nut) kwalitatief goed werk en florerende bedrijfsgemeenschappen creeren nieuwe natuur Netto positieve bijdragen die bedrijven kunnen leveren: een netto positieve bijdrage bij de inzet van natuurlijk hulpbronnen in de keten een netto positieve bijdrage aan wederkerige relaties in de waardeketen netto positiefe bijdrage aan de continuiteit van de waardeketen Verliezen van absolute schaarse middelen die bedrijven kunnen vermijden minimaal verlies van niet-hernieuwbare hulpbronnen minimaal verlies van ongerepte natuur minimaal verlies van eigen vrije tijd van mensen De grootste menselijke nood is nodig zijn p276 Jaarlijkse budgetten voor bedrijven op de grote vijf impactfactoren p285 sufficientie meetbaar maken (IIRF) V Handvatten om de nieuwe economie dichterbij te brengen Nieuwe economie dichterbij brengen: van onderop bij betrokken burgers en ondernemers innovatieve bedrijvennetwerken (united economy - Heidi Leenaarts) samenwerking tussen burgers en bedrijven De economie democratischer maken (boek Lisa Herzog) met oa. belastingherziening p349 aparte rechtsvormen (ander belastingtarief en herkenbaar),

Vandaag het gesprek met Simone Blüm. Simone is oprichter van Stoicisters, een platform dat stoïcijnse wijsheid praktisch maakt voor het dagelijks leven van moderne vrouwen. Ze laat zien hoe je met die eeuwenoude principes rust, kracht en helderheid vindt in de drukte van alledag. En wat het betekent om goed te leven én een goed mens te zijn. Met Stoicisters bouwt ze bovendien aan een community waar vrouwen elkaar ontmoeten, inspireren en aanmoedigen om stoïcijns te leven. Laten we beginnen… Wat ik zoal leerde van Simone: 00:00 intro - 02:05 De afbeeldingen van filosofen uit de klassieke oudheid creëren een masculine beeld van iets dat kosmopolitisch is, filosofie. 05:25 Meer vrouwen bekend maken met het stoïcisme en er ook een vrouwelijk gezicht aan te geven. 07:05 Enkele boeken die een breder perspectief op stoïcisme hebben. 09:30 Ze heeft veel steun aan de deugden uit het stoïcisme, zelfbeheersing, rechtvaardigheid, moed, wijsheid en broederschap (sisterhood). 11:20 Filosofie was vroeger veel meer verbonden met het dagelijks leven, om je te helpen een goed leven te leiden. 12:55 Een praktische vertaling van de filosofie en stoïcisme, zodat meer mensen er mee bekend worden. 13:50 Een netwerk van vrouwen die gebruik maken van elkaars wijsheid en ervaringen. 16:00 Jezelf weerbaar maken tegen het perfecte plaatjes van sociale media. 18:50 Emoties en gevoel zijn oordelen en dat doe je met je rede. 21:20 Het verschil tussen eenvoud en gemak. 23:35 Gebruik technologie op een stoïcijnse manier. 25:40 Er is vast iemand die me kan vertellen wat ik moet doen. Hoe krijg ik mijn leven weer op de rit en uit de chaos? 27:20 Het is minder druk in mijn hoofd en ik kan betere keuzes maken. 28:35 Gelukkig zijn met minder waardoor er minder druk op het inkomen zit. 30:10 De beloning zit vooral in de impact. 33:20 Een positieve impact maken op iemand anders' leven is een onderdeel van stoïcijns zijn. Het leven van een goed leven. 36:30 Het alternatief voor het mannelijke, krachtige stoïcisme de Stoicisters. 37:25 Een onderscheid maken met wie je werkt, bijvoorbeeld alleen met vrouwen. Met een het voorbeeld van Deja Foxx en waarom Erno voor de podcast alleen vrouwelijke leiders uitnodigt. 39:45 Als je je buitengesloten voelt door een bepaalde netwerk, waar ben je dan bang voor, wat zit er achter? 43:40 Elementen uit het stoïcisme misbruikt worden in de sfeer van de macho man voor de eigen agenda. 46:15 Marcus Aurelius als het voorbeeld hoe een leider moet zijn, medemenselijk en onzeker. 48:05 Meer kijken naar de overeenkomsten en wat je van de ander kunt leren, in plaats van de verschillen zoeken en je daar tegen afzetten. 48:15 Richt je op de dingen die binnen je macht liggen en accepteer de dingen die niet binnen je macht liggen. 49:20 Wees het tegenovergestelde van de persoon waar je van denkt die het niet goed doen. 54:00 Het meest lastige is nee zeggen tegen de dingen die je leuk vindt, en vooral als je ervoor gevraagd wordt. 56:50 Houvast aan de deugden bij lastige keuzes, zoals moed. 1:00:35 De maatschappij beter kunnen maken wanneer we de definitie van 'werk' veranderen. Dat dit niet hoeft te gaan over inkomen. Meer over Simone Blüm: https://www.linkedin.com/in/simone-bl%C3%BCm-b5391928/  https://stoicisters.substack.com Andere bronnen: Leer denken als Socrates – Donald Robertson #boekencast afl 127 A Guide to the Good Life - William B Irvine Stoïcijnse levenskunst - Miriam van Reijen Boeken van Brandon Sanderson Ryan Holiday (website) Wikipedia Going Viral Taught Me the Internet Is Broken — but Fixable | Deja Foxx | TED - uit de video, internet for girls (sisterhood): GenZ Girl Gang, "an Instagram community determined to redefine sisterhood for a new generation" Search Engine Lore Archive of Our Own - Wikipedia Manifesto - Sunroom - Where women & non-binary creators get paid to exist Diem | Social Search Engine Het beest dat ongelijkheid stimuleert – Xaviera Ringeling Inner Development Goals (IDG) IDG Global Practitioners Network (GPN) Video van het gesprek met Simone Blüm https://youtu.be/5QP2bGxH5Eg Kijk hier https://youtu.be/5QP2bGxH5Eg

Vandaag het gesprek met Monique Bolung. Monique is transcultureel systemisch coach en opleider met meer dan dertig jaar ervaring. Ze was directeur van SchoolvoorCoaching, oprichter van Breinkorf, een bureau voor teamcoaching, en werkt nu vanuit Golden Blues. Bescheiden als een Indische, plat Amsterdams als het moet — Monique draait niet om de waarheid heen. Ze begeleidt mensen die willen leven met alles wat ze zijn: kracht, kwetsbaarheid, verlies en verlangen. Haar werk raakt thema’s als macht en onmacht, verzoening en thuiskomen in ontheemding. Laten we beginnen… Wat ik zoal leerde van Monique: 00:00 intro - 02:40 Het was vooral hard werken en ze kwam tot de realisatie dat dit niet was wat ze nu moest doen. 003:55 Op je 69e 'systemic dans and movement' gaan geven. 04:45 We hebben in deze tijd (met Ai) geen behoefte aan nog meer slimmere mensen, maar aan mensen die kunnen doorvoelen en doorgronden. 08:25 Kun je je legacy doorgeven? 12:40 Haar levensenergie is toegenomen, toen ze zich bewust realiseerde dat haar leven eindig is. 16:30 Ze heeft een aantal succesvolle bedrijven gehad, en dat gaf veel werk, succes, geld, maar ook een gevoel van leegte. 17:35 Een voorbeeld hoe je op een lollige manier oud kunt worden. 18:30 Voornemen om oud, stout en fout te zijn op haar leeftijd. 20:05 De komende jaren zal ze veel verlies lijden. 25:05 Ze is statenloos opgegroeid en kreeg op haar zestiende de Nederlandse nationaliteit om te gaan studeren. 34:25 Neem je leven zoals het komt, en leef het zoals je bent, en niet zoals je moet zijn. - haar legacy 36:45 Het verschil tussen onderwijs/opleiden en ontwikkelen. 38:55 We hebben vooral iets te ontwikkelen op de emotionele en sociale kant in deze tijd met de ontwikkeling van de Ai, en minder op de intellectuele kant. 40:40 Iedereen ziet dat dit niet goed gaat, maar we wachten tot de wal het schip keert. 41:35 Ondernemers hebben een soort leeftijdsgrens, die komt na de groei- en succesverslaving. 44:40 De maximalisatie van welzijn in plaats van winst. 48:15 'F*ck you' ongelukkige jeugd ik doe mijn eigen ding. 49:10 In voldoende mate je slachtofferschap en in voldoende mate je daderschap nemen. 51:20 Ze kon niet zeggen, 'Ik ben kwetsbaar.' 52:40 Ondernemers en managers in de top laag van de organisatie hebben vaak iets van, ik heb misschien geen makkelijke start gehad, maar ik trek me er niets van aan en gaan dan in de overdrive en zijn daar succesvol in. 54:50 Het leven kunnen nemen, en blij zijn met wat het leven je geeft. 56:15 Hoe lang heeft het familiesysteem voeten aan de grond in de regio? Hoeveel stabiliteit zit er in je dna? 58:40 De bijdrage die ze levert door met migranten te werken. 1:02:00 Het gesprek aan gaan door de juiste vraag te stellen in plaats van stelling nemen. 1:04:10 Als er meer wij komt, wordt je rijker, ook als individu. 1:09:00 Organisaties hebben meer doorleefd leiderschap en wijsheid nodig. Meer over Monique Bolung: www.goldenblues.nl https://moniquebolung.nl https://www.linkedin.com/in/moniquebolung/ https://decideforimpact.com/show402-de-prijs-van-migratie-monique-bolung/ - De prijs van migratie. https://decideforimpact.com/show40/ - Wat moet ik met al dat geld? Boek: 10 Tips voor Teamcoaching (2020) Andere bronnen: Her-innering is niet hetzelfde als geheugen. - YouTube - Paul de Blot Arawana Hayashi - the art of true move Sandrijn Dekkers Blue zone - Wikipedia Hilbrand Westra - School voor Systemisch Bewustzijn (SSB) Tao (filosofie) - Wikipedia Bersiap periode - Wikipedia Paul Mbikayi Inner Development Goals Video van het gesprek met Monique Bolung https://youtu.be/kcKx2qwq55Q Kijk hier https://youtu.be/kcKx2qwq55Q De onderwerpen die we bespreken raken aan belangrijke thema’s zoals levensenergie, leiderschap, kwetsbaarheid, systeemverandering, en de balans tussen succes en zingeving. Hier zijn enkele kernpunten: 1. Levensfase en zingeving “Op je 69e 'systemic dance and movement' gaan geven” en “Voornemen om oud, stout en fout te zijn”: Dit benadrukt het belang van levenslang leren en experimenteren, ook op latere leeftijd. Het is een oproep om stereotypen over veroudering te doorbreken en te blijven groeien, zelfs als dat onconventioneel is. “Haar levensenergie nam toe toen ze zich realiseerde dat haar leven eindig is”: Dit sluit aan bij het idee van memento mori—bewustzijn van sterfelijkheid kan leiden tot meer intensiteit en authenticiteit in het leven. 2. Kritiek op succes en leegte “Succesvolle bedrijven gaven werk, geld, maar ook leegte”: Een herkenbare observatie: succes en materiële welvaart garanderen geen geluk. Veel mensen ervaren dit na jaren van hard werken en zoeken naar diepere betekenis. “Maximalisatie van welzijn in plaats van winst”: Een pleidooi voor een post-groei economie, waar welzijn en duurzaamheid centraal staan. Dit past bij jouw interesse in postgroei-initiatieven. 3. Emotionele en sociale ontwikkeling in het AI-tijdperk “We hebben geen behoefte aan slimmere mensen, maar aan mensen die kunnen doorvoelen en doorgronden”: Een krachtige stelling, vooral nu technologie veel cognitieve taken overneemt. Empathie, wijsheid en emotionele intelligentie worden steeds belangrijker. “Ontwikkelen vs. opleiden”: Onderwijs richt zich vaak op kennis en vaardigheden, maar persoonlijke groei en zelfkennis zijn minstens zo cruciaal. 4. Kwetsbaarheid en leiderschap “Ik kon niet zeggen: ‘Ik ben kwetsbaar’”: Veel leiders en ondernemers worstelen met kwetsbaarheid, terwijl juist authenticiteit en openheid vertrouwen en verbinding creëren. “Ondernemers hebben een leeftijdsgrens na groei- en succesverslaving”: Dit suggereert dat er een natuurlijke evolutie is in ambitie—van prestatie naar betekenis. 5. Legacy en verbinding “Neem je leven zoals het komt, en leef het zoals je bent”: Haar legacy lijkt te gaan over acceptatie, authenticiteit en vrijheid. “Als er meer ‘wij’ komt, word je rijker als individu”: Een mooie samenvatting van hoe collectief welzijn individueel geluk versterkt. 6. Systeemverandering en verantwoordelijkheid “We wachten tot de wal het schip keert”: Een kritiek op passiviteit—verandering begint bij individuele actie en moed. “Doorleefd leiderschap en wijsheid”: Organisaties hebben leiders nodig die ervaring en menselijkheid combineren met visie. Reflectievragen voor jou Wat raakt jou het meest in deze uitspraken? Zijn er thema’s die aansluiten bij je eigen ervaringen of werk? Hoe zie jij de rol van kwetsbaarheid en authenticiteit in leiderschap? Past dit bij wat je ziet in jouw netwerk of organisatie? Hoe zou jij de balans tussen succes en zingeving beschrijven? Heb je zelf momenten meegemaakt waar je dacht: “Is dit het?” na een periode van hard werken? Transcript Erno Hannink: [00:00:00] Hallo en welkom bij aflevering 483 van de Decide for Impact podcast. Vandaag het gesprek met Monique Bolum. Monique is transcultureel systemisch coach en opleider met meer dan 30 jaar ervaring. Ze was directeur van school voor coaching, oprichter van Breinkorf, een bureau voor teamcoaching en werkt nu vanuit Golden Blues. Bescheiden als een Indische, een plat Amsterdam zoals het moet. Monique draait niet om de waarheid heen. Ze begeleidt mensen die willen leven met alles wat ze zijn. Kracht, kwetsbaarheid, verlies en verlangen. Haar werk raakt thema's als macht en onmacht, verzoening en thuiskomen in ontheemding. Mijn naam is Erno Hanink en ik deel mijn opgedane kennis ervaring en expertise met jou. Ik coach ondernemers zodat ze besluiten nemen om hun impact te groeien. Het was opnieuw voor de derde keer een [00:01:00] bijzonder gesprek met Monique. Het is altijd fijn om met haar in gesprek te komen en van haar wijsheid te leren. Laten we beginnen. Welkom in de nieuwe podcast aflevering. Vandaag spreek ik met Monique Bolum. Welkom Monique. Dank je. Opnieuw het is de derde keer dat ik met je spreek in de podcast. Ik spreek elkaar natuurlijk vaker maar voor de podcast. Monique Bolung: Ja. Erno Hannink: De vorige keer was in juni 2023 en daarvoor was het nog langer geleden. Het was een van de eerste afleveringen van de podcast. Dat zal ruim tien jaar geleden zijn, denk ik uit mijn hoofd. En ondertussen is er weer veel veranderd in wat jij doet in jouw leven. Dus ik dacht, dat is wel een mooi moment om te kijken hoe je er nu in staat met je bedrijf, met jezelf. Omdat ik wat ik van je zie en wat ik van je gehoord heb, denk ik, er zitten hele interessante onderwerpen in waar je mee bezig bent. Dus daar wil ik het heel graag over hebben. Ik denk voor mensen die jou niet kennen, de meest interessante stuk is [00:02:00] waar je mee bezig bent nu. Je hebt zo'n drie rollen bedacht voor jezelf in deze nieuwe fase van je leven. Maar hiervoor had je breinkorf, daar hebben we de vorige keer bijvoorbeeld over gesproken. Wat was voor jou de reden om met pensioen te gaan of uit breinkorf te stappen, dat je zegt ik ga het nu anders doen? Monique Bolung: Ja, nou ik merkte met breinkorf, het was gewoon ook keihard werken. Weet je, dus ik dacht ook, ik geloof dat ik toen ik uit breinkorf stapte, was ik 66 geloof ik, 67. Ik had het gevoel ja, dit is niet wat ik nu nog moet doen. Ik wist toen ook niet wat ik wel moest doen. Dus ik ben 1 januari 2021 uit breinkorf gestapt. En ik zat op de bank en ik dacht nou, ik ben breinkorf ben benieuwd wat er gaat gebeuren. Ik weet eigenlijk niet wat ik ga doen. Dus ik had geen plan, ik had geen [00:03:00] verwachtingen. Ik voelde wel, er hangt iets in de lucht. Toen merkte ik in de tijd daarna, dat ik zelf ook een soort ontwikkeling doormaakte. Want ja, je bent 67, je krijgt pensioen, je krijgt ook AOW. Ik vond het echt fantastisch dat dat allemaal zomaar op de rekening binnenkwam.

Vandaag bespreken we het boek De democratische markt van Lisa Herzog. Subtitel: Hoe meer economische gelijkheid onze politiek kan redden. Lisa Herzog is een Duitse politiek filosoof. Ze is hoogleraar politieke filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Haar onderzoek richt zich op economische rechtvaardigheid, ethiek in organisaties en democratie in het bedrijfsleven. Engelse titel van het boek The Democratic Marketplace: How a More Equal Economy Can Save Our Political Ideals (aug 2025) Politics and the Economy (Elements in Political Philosophy) (October 31, 2025) 'De toekomst van werk: van hiërarchie naar democratie (2024) Citizen Knowledge: Markets, Experts, and the Infrastructure of Democracy (2023) Reclaiming the System: Moral Responsibility, Divided Labour, and the Role of Organizations in Society (2018) Ze heeft al een aantal boeken op haar naam, en al heel wat publicaties in de 6 jaar dat ze in Groningen zit. Toch is ze nog niet echt een bekend gezicht in Nederland volgens mij. https://www.rug.nl/staff/l.m.herzog/research?lang=nl https://en.wikipedia.org/wiki/Lisa_Herzog Een goed en duidelijk, maar droog wetenschappelijk boek. Met onderwerpen waar we de laatste maanden al vaker boeken besproken hebben, maar nu met een focus op de economie, en de mythe dat de markt alles oplost. Verschillende videos van haar talks online te vinden, veelal in het Duits. Trouw: Democratie en kapitalisme waren het powerkoppel van het Westen. Maar de klad zit in het huwelijk, betoogt politiek filosoof Lisa Herzog, en als we niet oppassen delft de democratie het onderspit. https://www.trouw.nl/binnenland/als-we-onze-economieen-niet-hervormen-verliezen-we-de-democratie-waarschuwt-filosoof-lisa-herzog~b6a1a1f2 Inleiding: De democratie democratiseren, de economie democratiseren 1 Markten, grote bedrijven en hun alliantie tegen de democratie 2 Werknemers: onderschikten of burgers? 3 Ongelijkheid: waarom democratiën er minder van nodig hebben 4 Van groei naar functies 5 Tijd voor democratie 6 De democratie repareren op open zee Inleiding: De democratie democratiseren, de economie democratiseren Betoog dat efficientie en groei, het fundament onder het kapitalisme, geen demokratische waarden zijn. Het economische systeem komt vooral ten goede aan de happy fwe, de mensen die al veel hebben. De ongelijkheid wordt steeds groter. We hebben al vaker gezien dat dit uiteindelijk tot steeds meer problemen lijdt en dat het voor iedereen slecht is. Er is een enorme focus op efficientie, terwijl zoals Herzog zegt, op de plekken waar het moet (natuurlijke hulpbronnen) is het een goed idee. De problemen van de moderne economische systemen zijn een slechte verdeling, onrechtvaardigheid, een gebrek aan ecologische duurzaamheid en onvoldoende mentale ruimte om meer existentiele vragen te stellen. (spijker op de kop) Belangrijke oorzaak, de focus op efficiëntie. Welke democratie willen we? participatie me een sterk deliberatief element zegt Herzog. Actief betrokken burgers (Eva Rovers) en burgers die meningen, perspectieven en argumenten uitwisselen (IDG). Rosa Luxemburg en huidige politiek - over wiens vrijheid praten we als we het hebben over vrijheid. Luxemburg zegt dat vrijheid, gaat over vrijheid van de degenen die anders denken. Anderen de rechten toekennen die je ook voor jezelf opeist. 1 Markten, grote bedrijven en hun alliantie tegen de democratie Als we op een romatische manier naar markten kijken dan lijkt dit de beste oplossing. Een plek waar mensen hun waren kunnen aanbieden en andere mensen dit kunnen kopen en onder druk van concurrentie worden de producten beter en goedkoper. Waar de eigenaar verantwoordelijk is en zich ook verantwoordelijk voelt voor wat ze maakt en de effecten rondom het bedrijf en de markt. Maar de markt ziet er al lang niet meer zo uit.  De markt bestaat vaak uit grote bedrijven, zonder een aanwijsbare eigenaar, aandeelhouders op afstand, en een CEO die er zit om maximale winst voor de aandeelhouders te realiseren. De grote bedrijven beheersen markten, kopen concurrenten op, beinvloeden politici en kijken niet om naar de impact ze zijn juridisch niet verantwoordelijk.  Zo is er geen concurrentie meer en worden producten en diensten duurder en krijg je lagere kwaliteit, worden regels aangepast in het voordeel van deze bedrijven en de aandeelhouders en springen de aandeelhouders van het ene naar het andere bedrijf waarbij grote problemen op de maatschappij worden afgewimpeld. Mythe: Waarom aandeelhouders zoveel verdienen, omdat ze meer risico lopen. Maar de grote bedrijven waarin ze investeren schuiven de risico’s steeds meer af op anderen en lopen de aandeelhouder steeds minder risico. The Great Reversal - Thomas Philippon p59 - de VS is de afgelopen decenia steedsm minder concurrerend geworden waardoor de burgers steeds meer betalen en steed minder overhouden. p60-66 hoe ziet een democratische markt er uit en hoe kom je daar? p67 voorbij markten - ingebed in een breed scala van niet-marktgerelateerde instellingen. 2 Werknemers: onderschikten of burgers? In dit hoofdstuk dat een niet-democratische omgeving met aangewezen managers slecht is voor de werknemers. Ze heeft het over de platformwerkers en de dagloners die minder krijgen dan het minimumloon. Belangrijk is een soort baangarantie, ruimte krijgen om je eigen positie te verbeteren met scholing. Een vangnet.  Een meer democratische werkomgeving, besluiten duren langer maar de problemen op de lange termijn zijn lager waar de winst ontstaat. Ze doen het beter op sociaal en ecologisch gebied. 3 Ongelijkheid: waarom democratiën er minder van nodig hebben 4 Van groei naar functies 5 Tijd voor democratie Voor mij een sterk hoofdstuk. Tijd krijgen voor andere zaken dan betaald werk. Ruimte om de democratie te versterken met sociale, maatschappelijke activiteiten, zorg dragen voor anderen, of de politiek in te gaan. Zodat de politiek niet alleen wordt vericht door mensen die de middelen hebben, waarmee ze tijd kunnen kopen. 6 De democratie repareren op open zee Herzog zegt dat het huidige systeem onrechtvaardig en verkeerd is, maar dat er ook ruimte is voor verandering. Kleine stapjes die geleidelijk het gehele systeem veranderen. Ze gelooft niet in een hele grote verandering (revolutie) in een keer. We hebben een positieve visie nodig. Ze gebruikt hiervoor de metafoor van Neurath dat je een schip op open zee alleen kunt repararen als je plank voor plank, balk voor balk doet. Zodat het grootste deel in takt blijft en daardoor kan blijven varen, en ondertussen het gehele schip geleidelijk kan worden vernieuwd. Op p201 heeft ze het over de derde kamer (Eva Rovers) Normen veranderen en mythes afleren mythes als dat toenemende efficientie goed is voor iedereen mythe als eigendom - dat alle bedrijven prive extractieve eigendom moeten zijn. Veel meer publiek en cooperatieve eigendom. mythe van een spel van winnaars en verliezers. Dat winnaars recht hebben op meer dan anderen. Banen die meer betekenis krijgen wanneer sociale en ecologische waarden worden meegenomen. Weg van BS banen. Democratisering van de economie over de gelijke morele waarde van iedere individueel mens, en de noodzakelijke bijdrage die verschillende soorten work kunnen leveren. Vanuit de overheid kun je dit ondersteunen door kleine initiatieven (zoals steward ownership en subsidies voor MKB) niet wil overbelasten met papierwerk. De positieve hoop die Herzog heeft is dat we een systeem kunnen creëren dat zorgzamer is, waar ruimte is voor diversiteit en kwetsbaarheid, en gebaseerd op samenwerking. Hiervoor moeten we vechten tegen de macht van diegene die verandering proberen tegen te houdem en tegen de macht van onze eigen gewoontes en luie manier van denken. p217 Opvallende lessen uit het boek voor ons: 00:00 intro - een eerste indruk van het boek 04:05 Eerste indruk van Tom en waarom we dit soort boeken bespreken. 05:15 Het uitgebreide notenapparaat geeft verdieping voor wanneer je dit zoekt, maar het boek is door alle genoemde boeken ook heel breed. 08:10 Een tip voor de Europese wetenschappers en uitgevers om beter leesbare boeken uit te brengen, bijvoorbeeld zoals De Correspondent met Vonkjes doet. 11:10 Efficiëntie en groei, de kern van het kapitalisme, zijn geen democratische waarden. 14:00 De inleiding had ook de titel neoliberalisme kunnen hebben. 16:30 De hele grote bedrijven proberen het democratische proces te beïnvloeden (en dat lukt ze, zie VS). 18:15 Het idyllische beeld dat we van een markt hebben, klopt al lang niet meer. 20:00 De motivatie die aandeelhouders en CEOs gebruiken om veel meer te verdienen dan een gemiddelde werknemer is de risico's die ze lopen, maar ze hebben de risico's vooral verdeeld en vaak bij de maatschappij neergelegd. 23:15 Een niet democratische werkomgeving onder andere door aangewezen managers. 28:08 Twee belangrijke oplossingen die Herzogs niet noemt in het hoofdstuk over de democratisering van de werkplek, het minimum loon verhogen en de sociale rechten van werknemers verbeteren zoals een goede ziektekostenverzekering en een sociaal vangnet. 30:55 In het hoofstuk over ongelijkheid verwijzen we naar het boek The Spirit Level - omdat het duidelijk laat zien dat het verminderen van ongelijkheid goed is voor iedereen, rijk en arm. 40:00 Tijd creëren voor mensen zodat ze actief met de democratie aan de slag kunnen gaan. 42:15 Op weg naar de oplossing in de verkeerde volgorde, organiseer bijvoorbeeld eerst toegankelijke kinderopvang. 46:00 Het behoud van koopkracht voor iedereen aan de onderkant bij de verder gaande automatisering. 50:25 Kleine veranderingen toepassen terwijl alles doordraait, om zo uiteindelijk de grote verandering te realiseren zonder dat je onderwerp tot stilstand komt. Bronnen die we genoemd hebben