Het grootste probleem in de zorg lossen we niet op met meer geld
De Nederlandse zorgkosten stijgen jaar na jaar, het ziekteverzuim in de sector is hoger dan in welke andere branche ook, en de personeelstekorten nemen toe. Met Prinsjesdag en de verkiezingen in aantocht is dit hét moment om de balans op te maken: hoe houden we ons zorgstelsel toekomstbestendig? In deze aflevering van BNR Beter spreekt presentator Nina van den Dungen met huisarts en columnist Danka Stuijver en gezondheidseconoom Xander Koolman over de harde keuzes die we als samenleving moeten maken. Stuijver, auteur van het boek Dit kost ons de zorg, wijst op een paradox: aan de ene kant worden gezonde veertigers met vage knieklachten binnen twee weken doorverwezen voor een MRI, terwijl kwetsbare kinderen maanden op jeugdzorg moeten wachten. Het probleem is niet alleen geld, maar vooral prioritering: wie krijgt welke zorg, en waarom? Koolman benadrukt dat het huidige stelsel versnipperd is en dat zorgaanbieders vaak zelf bepalen waar de capaciteit naartoe gaat. Dat leidt tot rendabele zorg, maar niet altijd tot de zorg die maatschappelijk het hardst nodig is. Ook komt de discussie over het eigen risico aan bod. Het halveren of afschaffen ervan lijkt aantrekkelijk voor de patiënt, maar kan leiden tot meer – soms onnodige – zorgconsumptie en hogere premies voor iedereen. De vraag is: hoe vinden we de balans tussen solidariteit, betaalbaarheid en doelmatigheid? Stuijver pleit voor een “dijkgraaf” voor de zorg: een onafhankelijke beslisser die boven de partijen staat en maatschappelijke belangen zwaarder laat wegen dan individuele of commerciële belangen. Koolman ziet daarnaast kansen in burgerberaden om keuzes over zorgverdeling samen met de samenleving te maken. 21 oktober: Het Grote Zorgdebat BNR Beter zal aanwezig zijn bij Het Grote Zorgdebat, dat op 21 oktober plaatsvindt in het Beatrix Theater in Utrecht. Wil je er fysiek of online bij zijn? Kijk op het hetgrotezorgdebat.nl. Hier in de feed kun je het debat terughoren en vind je op 27 oktober een speciale verkiezingsspecial die na het debat wordt opgenomen. Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
33:45
--------
33:45
Hoe de biologische klok het herstel van patiënten in het ziekenhuis beïnvloedt
Onze biologische klok bepaalt veel meer dan alleen wanneer we moe worden. Het interne ritme in onze hersenen en cellen stuurt ook hoe we voedsel verteren, hoe ons immuunsysteem reageert en zelfs hoe goed medicijnen werken. Maar in de praktijk houden we daar in de zorg en in de maatschappij nauwelijks rekening mee. Van nachtdiensten tot vaste schooltijden en ziekenhuizen die patiënten midden in de nacht wakker maken: ons natuurlijke ritme raakt uit balans, met grote gevolgen voor gezondheid en herstel. In deze aflevering van BNR Beter spreekt presentator Nina van den Dungen met twee experts: Inês Chaves (Erasmus MC), chronobioloog die onderzoekt hoe te vroeg geboren baby’s hun biologische klok ontwikkelen op de intensive care. Ze laat zien hoe licht-donker-ritmes en de samenstelling van moedermelk invloed hebben op de ontwikkeling van deze kwetsbare kinderen. Dirk Jan Stenvers (Amsterdam UMC), internist-endocrinoloog die onderzoekt hoe slaap, voeding en medicatie in ziekenhuizen beter afgestemd kunnen worden op het ritme van patiënten. Hij werkte mee aan projecten waarin slaap op ziekenhuisafdelingen actief werd verbeterd. Daarnaast hoor je een reportage van verslaggever Stijn Goossens vanaf het festival Lowlands, waar onderzoekers testen hoe slaaptekort en een verstoord ritme de alertheid en prestaties beïnvloeden. Het laat zien dat dezelfde principes gelden voor festivalgangers, nachtwerkers én patiënten in de zorg. Onderwerpen die langskomen in deze aflevering: Het verschil tussen ochtend- en avondmensen en de invloed van licht. Social jetlag: waarom een wekker ons vaak te vroeg uit bed haalt. Hoe nachtwerk en verkeerde eettijden bijdragen aan obesitas en diabetes. Het belang van slaapkwaliteit in ziekenhuizen en simpele interventies die patiënten sneller kunnen laten herstellen. Wat de politiek en maatschappij kunnen doen: van afschaffen van de zomertijd tot flexibelere school- en werktijden. Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
29:55
--------
29:55
Meer keuze, minder hormonen: de toekomst van anticonceptie
Steeds minder meisjes en vrouwen slikken de anticonceptiepil, blijkt uit onderzoek van de Rutgers stichting. Vooral vanwege de hoeveelheid hormonen die het bevat en de eventuele bijwerkingen die dat geeft. Ondertussen zijn er volop ontwikkelingen gaande om hormoonvrije anticonceptie te ontwikkelen. Daarover praten we in deze aflevering met arts en onderzoeker Nanke Cui, verbonden aan het LUMC en werkt aan een hormoonvrije anticonceptiepil. Ook praten we met Leonie van de Kamer, co founder en Chief Clinical Affairs van Choice. Zij werkt aan een minuscuul klepje voor in de eileider die open en dicht kan. In de hormoonvrije pil zit het stofje Mifepriston, een antihormoon. Dit middel werkt juist tégen het hormoon progesteron, waardoor je niet zwanger kan raken. Deze pil hoef je in plaats van dagelijks, maar één keer per week in te nemen. Een jaar lang kunnen vrouwen tussen de 18 en 35 jaar die in aanmerking komen deze pil testen. Bij de methode van Choice wordt een minuscuul klepje in de eileiders ingebracht, waardoor de vrouw kan kiezen of zij zwanger wil kunnen raken (klepje open) of niet (klepje dicht). De ingreep bij de gynaecoloog lijkt enigszins op de situatie van het spiraaltje, maar in dit geval wordt het klepje heel precies ingebracht, wat voor minder pijn kan zorgen. Ook Choice zal de komende jaren nog onderzoek doen om hun succes te bewijzen. Beide nieuwe methodes lijken in te spelen op wat de vrouw van vandaag de dag wil: meer keuzevrijheid als het gaat om anticonceptie, en vooral minder hormonen. Voordat één of beide producten de markt op kunnen, zullen er nog enkele jaren overheen gaan. Toch is het een belangrijke stap op het gebied van anticonceptie: voor zowel het bewustzijn, als het creëren van mogelijkheden. See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
34:51
--------
34:51
Hoe stoppen we de allergie-epidemie? 'Kijk uit bij wasmiddel'
Allergieën nemen wereldwijd toe. Eén op de vijf Nederlanders heeft inmiddels last van klachten zoals hooikoorts, astma of voedselallergieën, en in Europa loopt dat op tot 40 procent. Maar waar komt die allergie-explosie vandaan? En wat kunnen we doen om de impact te beperken? In de nieuwste aflevering van BNR Beter duiken we in deze vragen met kinderarts-allergoloog Monique Gorrissen van het Deventer Ziekenhuis en Sven Seys, Chief Scientific Officer bij het Belgische medtechbedrijf Hippo Dx. Volgens Gorrissen speelt de aantasting van onze huid- en slijmvliesbarrière een grote rol. Stoffen in wasmiddelen en tandpasta, maar ook luchtvervuiling en fijnstof, maken ons lichaam gevoeliger voor allergenen. Onderzoek in Zwitserland laat zien dat sinds de jaren zestig steeds meer jonge mannen antistoffen ontwikkelen tegen alledaagse stoffen, en die trend loopt gelijk met de opkomst van moderne schoonmaakmiddelen. Ook verstedelijking, hitte en agressievere pollen van bomen dragen bij aan de toename. Naast leefomgeving speelt ook leeftijd een rol. Het immuunsysteem is bij kinderen actiever en reageert anders dan bij volwassenen. Dat verklaart waarom allergieën vaak in fases komen en bij kinderen ernstiger kunnen verlopen. In het Deventer Ziekenhuis wordt onderzocht of gecontroleerde blootstelling aan kleine hoeveelheden allergenen bij jonge kinderen kan helpen om klachten later in het leven te verminderen. Een andere ontwikkeling komt van Hippo Dx. Het bedrijf ontwikkelde een prikrobot die tot twaalf huidprikken tegelijk kan zetten, met een constante prikdiepte en hoeveelheid allergeen. Dit maakt allergietesten efficiënter en preciezer dan de handmatige methode die verpleegkundigen nu gebruiken. Bovendien worden de huidreacties met AI gedigitaliseerd en gestandaardiseerd, wat vergelijkbare onderzoeksresultaten tussen ziekenhuizen mogelijk maakt. De robot wordt al in zo’n veertig klinieken in Europa gebruikt. Voor jonge kinderen is hij nog niet geschikt, maar daar wordt aan gewerkt. De economische impact van allergieën is groot: van productiviteitsverlies tijdens het pollenseizoen tot hoge zorgkosten. Toch zijn er volgens Monique Gorrissen ook preventieve maatregelen. Meer tijd in de natuur doorbrengen, kinderen vroeg blootstellen aan diversiteit in de omgeving, en matig gebruik van was- en schoonmaakmiddelen kunnen helpen.See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
35:58
--------
35:58
Slimme pil met 'inslikbare' technologie meet je lichaam van binnenuit
Een computerchip doorslikken klinkt niet zo logisch, maar de slimme pil die ontwikkeld wordt door OnePlanet is precies daarvoor bedoeld. In de pil zitten speciale sensoren die je lichaam van binnenuit kunnen meten. In deze aflevering van BNR Beter bespreekt Nina van den Dungen wat de pil allemaal kan. Ook gaat het over de Te gast in de studio zijn: Aniek Even, onderzoeker bij imec & projectleider doorslikbare technologie bij OnePlanet Research Center Marjolijn Duijvestein, MDL-arts bij Radboud UMC. OnePlanet Research Center is een multidisciplinaire samenwerking tussen Wageningen University & Research (WUR), Radboud Universiteit, Radboudumc en imec. Imec is een onafhankelijk onderzoekscentrum in chip- en digitale technologie. Binnen OnePlanet wordt de technologiekennis van imec gecombineerd met de domeinkennis van WUR en Radboud om zo tot duurzame innovaties in gezondheid, landbouw, voeding en milieu te komen. De slimme pil die Aniek met haar team ontwikkeld heeft kan gebruikt worden om in het lichaam de pH-waarde, temperatuur en redox-balans te meten. Dit is relevant voor het bestuderen van darmontstekingen, zoals bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Het biedt een uitkomst bij het analyseren en zelfs voorspellen van opvlammingen van de ziekte. Daarmee hoeft een patiënt in de toekomst mogelijk minder vaak een endoscopie te ondergaan, iets wat vaak als minder prettig wordt ervaren. De pil wordt nu in samenwerking met het Radboud UMC voor het eerst getest op patiënten, maar wanneer zal de pil ook echt worden opgeschaald? En wat als we nog meer sensoren kwijt kunnen in zo'n pil-formaat? Je hoor het in deze aflevering van BNR Beter. Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.
De zorg in Nederland heeft het moeilijk. Met een toenemende vergrijzing wordt de vraag om zorg groter en het arbeidspotentieel krapper. Dat zet de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg enorm onder druk. We zullen het zorgsysteem dus slimmer en efficiënter moeten inrichten.
Gelukkig wordt daar hard aan gewerkt. Technologie, wetenschap en experimentele behandelaren spelen een steeds grotere rol. Zorgrobots, slimme kleding, kunstmatige intelligentie, personalised medicine, betere afspraken en vernuftige bedrijfsvoering dragen hier allemaal aan bij. Deze ontwikkelingen verlagen de werkdruk van zorgprofessionals, zodat ze meer tijd hebben voor het mensenwerk: zorgen voor anderen.
Over BNR Beter
In BNR Beter – Over de Zorg voor Morgen wordt onderzocht welke prachtige ontwikkelingen er gaande zijn, hoe die in de praktijk uitpakken en hoe patiënten en zorgprofessionals hiermee geholpen worden.
Presentator Nina van den Dungen interviewt de bedenkers van de nieuwste zorginnovaties en ze spreekt specialisten en verpleegkundigen wiens werk verlicht worden door deze veranderingen. Nina gaat samen met redacteur Sterre ten Houte de Lange op reportage naar de ziekenhuizen, UMC’s, zorginstellingen, laboratoria en testruimten waar deze nieuwe technieken worden ontworpen of voor het eerst worden ingezet in de patiëntenzorg.
Elke aflevering stellen we onszelf een aantal vragen: wat is het probleem waar de zorgprofessionals en patiënten tegenaan lopen? Welke oplossing is daarvoor bedacht? Is deze oplossing efficiënter, effectiever en goedkoper dan hoe het eerder ging? Hoe kijken de behandelend artsen naar deze ontwikkelingen? Lukt het om de innovaties te implementeren? Welke obstakels komen de wetenschappers en uitvinders tegen?
Over de makers
Nina van den Dungen is journalist en presentator bij BNR Nieuwsradio. Nina presenteert naast BNR Beter het programma Doorgelicht en is onder meer wekelijks te horen in de Ochtendspits.
Sterre ten Houte de Lange is zorgjournalist en redacteur bij BNR Nieuwsradio. Ze maakte eerder voor BNR de podcast Uitgedokterd: HIV - de Hemel kan wachten.
Netherlands